నేను ఈరోజు ప్రభుత్వం వారు నడిపే ఒక సోషల్ వెల్ఫేర్ హస్టలుకి వెల్లాను.ఆ హాస్టల్లో 70 మంది ఆడపిల్లలున్నారు.వాళ్ళంతా పదో తరగతి పరీక్షలు రాసి వాళ్ళ వాళ్ళ ఊళ్ళకెళ్ళకుండా ఈ శెలవుల్లో కంప్యూటర్.స్పోకన్ ఇంగ్లీష్ నేర్చుకుంటున్నారు.డాక్టర్ రెడ్డి ఫోండేషన్ వాళ్ళు వీళ్ళ కోసం ఈ రెండు కార్యక్రమాలు చేపట్టారు.పిల్లలు చక్కగా నేర్చుకుంటూన్నారు. నేను రెండు రోజులు వాళ్ళతో గడిపాను. ఈ ఆడపిల్లలందరూ వివిధ జిల్లాల నుండి వచ్చి ఈ హాస్టల్ ఉండి చదువుకుంటున్నారు.వాళ్ళతో మాట్లాడుతూ మీరంతా ఏమేమి అవ్వాలనుకుంటూన్నారు అని అడిగినప్పుడు ప్రతి ఒక్కరూ స్పందించి మేము ఫలానాది అవుదామనుకుంటున్నాము అంటూ చాలా స్పష్టంగా తమ తమ ఆకాంక్షల గురించి చెప్పారు.ఈ పిల్లలని ప్రోత్సహించాలే గాని వాళ్ళ గమ్యాలు తప్పక చేరుకుంటారు.వాళ్ళతో గడపడం నాకు గొప్ప ఉత్సాహాన్నిచ్చింది.

మా గోదావరి కధలు

వరదల్లో కొట్టుకొచ్చిన కొండాలమ్మ విగ్రహం కధ.

నేను తొమ్మిదో క్లాసు చదివే రోజులవి.నేను చదువుకున్నది "హిందూ స్త్రీ పునర్వివాహ సహాయక సంఘం"
స్కూల్లో.అంతే కాదు అది ఓరియంటల్ స్కూల్ కూడా.90% సంస్క్రుతం
మేము చదవేవాళ్ళం. సైన్సు,షోషల్, మాథ్స్ లాంటివేవి నేను చదువుకోలేదు.
నరసాపురం లో ని రాయపేటలో మా స్కూల్ ఉండేది.
ఒక రోజు మా సంస్క్రుతం మాష్టారు మాకు "మేఘసందేశం" పాఠం చెబుతున్నారు.మేము చాలా శ్రద్ధగా వింటున్నాము. అపుడు ఏం జరిగిందంటే మా స్కూల్లో అటెండర్ శ్రీరాములు పరుగెట్టుకుంటూ మా క్లాసులో కి వచ్చి 'అయ్యవారూ అయ్యావారూ మన గోదాట్లో కి వరదతో పాటు ఓ కొయ్య విగ్రహం కొట్టుకొచ్చిందంటా' అంటూ అరిచి చెప్పాడు.'ఒరేయ్ పోరా అవతలికీ అంటూ మా మాష్టారు శ్రీరాముల్ని తిట్టి క్లాసులోంచి పంపించేసారు. కాసేపటికి బెల్ కొట్టారు. అంతే. మేము పిల్లలమంతా పొలోమని గోదావరి వేపు పరుగులు తీసాం. వరద గోదారి ఉరవళ్ళు పరవళ్ళుగా ప్రవహిస్తోంది.ఒక చోట జనం గుంపుగా నిలబడడం కనపడింది.మేమంతా అటు వేపు పరుగెత్తాం.పెద్ద కొయ్య విగ్రహం కనబడింది.దాన్ని చూడగానే మాకు చాలా భయం వేసింది.చాలా పెద్దగా ఉంది.ఎవొరో అరిచారు.'ఇది భద్రాచలం నుండి వరదలో కొట్టుకొచ్చింది.మన నరసాపురానికి వచ్చి ఆగింది కాబట్టి మనం ఇక్కడే గుడి కట్టాలి.' అందరూ అవును అవును అని అరిచారు.
ఆ తర్వాత అక్కడే ఓ గుడి కట్టరు. అదే కొండాలమ్మ గుడి.మొన్నటి పుష్కరాలకి కొండాలమ్మ గుడిని బాగా అలంకరించారు. ఈ గుడి చిరంజీవి చదువుకున్న శ్రీ. వై. ఎన్.కాలేజి దగ్గర గోదావరి గట్టు మీద ఉంది.ఆ.......అన్నట్టు చిరంజీవి నేను ఒకే బస్సులో కాలేజికి వెళ్ళేవాళ్ళమండీ. అతను మొగల్తూరు లో ఎక్కి వచ్చేవాడు.నేను,మా చిన్నాన్న గారి అమ్మాయి భారతి మా సీతారామపురంలో అదే బస్సు ఎక్కేవాళ్ళం.దీనికి సంధించిన కధ మరోసారి.
ఇదండీ మా కొండాలమ్మ విగ్రహం కధ.

1997 లో సంభవించిన పెను తుఫాను నర్సాపురం డివిజన్ లో ని అనేక మండలాల్లో తీవ్ర నస్టాన్ని కల్గించింది.అలాగే ఆ తర్వాత వచ్చిన వరదలు లంక గ్రామాలను ముంచెత్తాయి.రెవెన్యూ ఉద్యోగులు తుఫానుల్లో, వరదల్లో మునిగి తేలుతూ పనిచేయాల్సి ఉంటుంది.వరద ఉధ్రుతంగా ఉన్నపుడు మేము దొడ్డిపట్ల లో పడవెక్కి కనక్కాయ లంక వెళ్ళాల్సి వచ్చింది. అక్కడి ప్రజల్ని సురక్షిత ప్రాంతాలకు తరలించాలి."వరద నిల్వల" పేరుతో లంక గ్రామాల్లో బియ్యం,కిరసనాయిలు,పప్పు దినుసులు,పంచదార లాంటివి నిల్వ ఉంచుతారు.కానీ ఆ సంవత్సరం వచ్చిన వరదల్లో అన్నీ కొట్టుకుపోయాయి.కనక్కాయ లంకలో ప్రజలు తిండీ తిప్పలు లేకుండా చిక్కుకుపోయారు.మేము అవన్నీ పడవలొ నింపుకుని దొడ్డిపట్ల దగ్గర ఉధ్రుతంగా, భీకరంగా ప్రవహిస్తున్న గోదావరిని దాటే ప్రయత్నం చేసాం.
గోధుమ రంగులోకి మారిన వరద నీరు,కొట్టుకొస్తున్న ఇళ్ళ కప్పులు,జంతు కళేబరాలు,చెట్లు,చెత్త తో గోదారమ్మ బీభత్సంగా ఉంది. మా పడవ భయంకరంగా ఊగుతోంది.ప్రవాహ వేగానికి అటూ ఇటు కొట్టుకుపోతోంది.మేమంతా ప్రాణాలు అరచేత పట్టుకొని పడవలో కూర్చున్నాం.గోదారమ్మ ఉగ్ర రూపం గజ గజ ఒణికిస్తోంది.అయినా అవతల తిండి, నీళ్ళు లేక అల్లాడుతున్న ప్రజలు మా కళ్ళల్లొ మెదులుతున్నారు.మా పడవ నడుపుతున్న మనిషి చాలా చాకచక్యంగా మమ్మల్ని కనక్కాయ లంక చేర్చాడు. లంక చుట్టూ అంతెత్తున నీళ్ళూ.చాలా కష్టపడి నీళ్ళల్లోనే దిగాం.లంక వాసులు మమ్మల్ని,సరకుల్నీ జాగ్రత్తగా పైకి చేర్చారు.వరద తగ్గి మామూలు పరిస్తితులు ఏర్పడే వరకు మేము లంకలోనే ఉండిపోయాం. ఎత్తు మీద మిగిలి ఉన్న తమలపాకు తోటలు,మొక్కజొన్న తోటలు,కొబ్బరి తోటల మధ్య బొండాలు తాగుతూ, మొక్కజొన్న కంకులు తింటూ గడిపేసాం.
వరద గోదారమ్మ ఉగ్ర రూపాన్ని అతి దగ్గరగా చూసిన సందర్భమది.
2000 లో నేను భూమిక కోసం ఆ ఉద్యోగానికి రాజీనామా చేసేసాను.

మా గోదావరి కధలు

వరద గోదావరి ఉగ్ర రూపం

మా మేనత్త గారి వూరు బూరుగు లంక గురించి చెప్పాను కదా.మీకు నచ్చిందని భావిస్తూ ఇప్పుడు కన క్కాయల లంక గురించి చెబుదామనుకుంటున్నాను.పాలకొల్లు దగ్గరున్న దొడ్డిపట్ల గ్రామానికి దగ్గగా వున్న లంక ఇది.ఈ లంకలో కి వెళ్ళాలంటే దొడ్డిపట్ల దగ్గర పడవెక్కి వెళ్ళాలి.బూరుగు లంక లాగా గోదావరిలో దిగి నడిచే ప్రశక్తే లేదు.కనక్కాయ లంక చుట్టూ లోతైన గోదారి ఉరవళ్ళతో ప్రవహిస్తూ ఉంటుంది.
పడవలో మాత్రమే ఈ లంకలోకి వెళ్ళగలం.ఆ... అన్నట్టు మర్చిపోయానండి.నేను 1996 లో యలమంచిలి ....వైజాగ్ దగ్గర ఎలమంచిలి కాదండీ.పశ్చిమ గోదవరి లో ఉన్న యలమంచిలండి.
ఈ మండలంలో నేను మండల రెవెన్యూ ఆఫీసర్ గా పనిచేసానండి.మా మండలం కింద మూడు లంక గ్రామాలుడేవి.అవి కనక్కాయల లంక,యెలమంచిలి లంక .....మరో లంక పేరు మర్చిపోయానండి.కనక్కాయ లంక చాలా అందమైంది. తమల పాకులు, మొక్కజొన్నలు ఎక్కువ పండిస్తారు.అవిశె చెట్లకి తమలపాకు పాదుల్ని పాకిస్తారు. లేత తమలపాకులు సున్నితంగా, సుకుమారంగా ఉంటాయి. ఈ లంకలో పండిన మొక్కజొన్న కంకుల్ని తిని తీరవలసిందే. అంత రుచిగా వుంటాయి.

మిగిలిన భాగం రేపు............

మా గోదావరి కధలు

మా మేనత్త గారి వూరు పేరు బూరుగులంక.తూర్పు, పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాల్లో గోదావరి ప్రవహించినత మేరా బోలెడన్ని లంకలున్నాయి.కనక్కాయల లంక,యలమంచిలి లంక,బూరుగు లంక,పుచ్చల్లంక ఇలా ఎన్నో అందమైన లంకలున్నాయి.నేను పైన చెప్పిన బూరుగు లంక మా మేనత్త అత్తగారి వూరు.ఈ వూరు వెల్లడానికి రెండు దారులున్నాయి. ఒకటి నరసాపురంలో పడవెక్కి గోదావరి దాటి దాటి సఖినేటిపల్లిలో బస్సెక్కి వెళ్ళడం. రెండోది పెనుగొండ మీదుగా సిద్ధాంతం బ్రిడ్జి దాటి వెళ్ళడం.సిద్ధాంతం బ్రిడ్జి మీద నిలబడి చూస్తే కుడి వేపు,బంగారు వర్ణంలో మెరిసిపోయే ఇసుక తిన్నెల మధ్య చిన్న పాయలాగా పారే గోదావరి మలుపు తిరిగే చోట మా మేనత్త గారి బూరుగు లంక కనపడుతుంది.అచ్చమైన, అందమైన లంక.బూరుగు లంక మెడచుట్టూ నెక్లెస్ లా మెరుస్తుంటుంది గోదావరి.ఆ లంకలోకి వెళ్ళలంటే ఎవ్వరైనా సరే గోదావరిలో దిగి నడవాల్సిందే.ఎక్కువ లోతుండదు.ఆ చిన్న పాయలో పాదాలుంచి నడుస్తున్నపుడు చెప్పలేని ఉద్వేగం మనసును కమ్మేస్తుంది.తల్లి గోగారిని కాళ్ళతో తన్నుతూ నడవడం బాధగా అనిపిస్తున్నప్ప్టికి, నీళ్ళలో కాళ్ళు పెట్టగానే ఒళ్ళు జిల్లుమంటుంది.ఆ బుల్లి పాయను ధైర్యంగా దాటేసి, అఖండ గోదావరిని దాటేసినంత ఆనందంతో మా మేనత్త గారి వూరి వేపు నడక సాగిస్తాం.ఎంతో సారవంతమైన భూములు.కొబ్బరి తోటలు,అరటి,మొక్కజొన్న,తమలపాకు తోటలు.లంకంతా పరుచుకున్న పచ్చదనం గుండెను ఉప్పొంగిస్తుంది.గోదారమ్మ ఒడిలో కూర్చున్నట్ట్లుగా వుండే ఆ లంక అంటే నాకు ప్రాణం. వరద గోదారమ్మ ఉగ్రరూపంతో ఒరుసుకుంటూ ఆ లంకను తాకినపుడు లంకలో జనం విలవిల్లడిపోతారు.ప్రతి సంవత్సరం కొంత భూమిని తనలో కలిపేసుకున్నా మరో చోట సారవంతమైన భూమిని కూడ పసాదిన్స్తుంది.భద్రాచలం దగ్గర పెర్గే వరద సూచి పయింట్లు, ఈ లంక ప్రజల గెండె వేగాన్ని విపరీతంగా పెంచుతాయి.ఎతైన ప్రదేశాలు చూసుకుకి ఆ సురఖ్సిత ప్రాంతాలకు తరలిపోతారు.వరద తాకిడి, విధ్వంశం స్రుషిటించినా,వరదతో పాటు వచ్చే ఒంద్రు మట్టి ఆ సంవత్స్రం ఇబ్బడి ముబ్బడిగా పంటలిస్తుందని లంక జనానికి తెలుసు కాబట్టి వరద వేళ సుఖ దుఖాలను సమానంగానే అనుభవిస్తారు.ప్రతి సంవత్సరం వరద ఎంత ఎత్తు వచ్చింది,అని కొలుచుకోవడానికి ఇంటి గోడల మీద గుర్తులు పెడతారు.ఈ సంవత్సరం ఇంత ఎత్తు,క్రితం సంవత్సరం ఇంత ఎత్తు.అలాంటి గుర్తులు ప్రతి ఇంటి గోడ మీద వుంటాయి.వరద కధల్ని మా మేనత్త రసరమ్యంగా మా మేనత్త మాకు చెప్పేది. మేము ముగ్ధులమై వినేవాళ్ళం.

మా గోదావరి కధలు

మా రెండో అక్క వాళ్ళ వూరు కేసనపల్లి వెళ్ళాలంటే మేము మా సీతారామపురంలో బస్సు ఎక్కి నర్సాపురం వచ్చి,వలందర రేవులో పడవలో గోదావరి దాటి సఖినేటిపల్లి వెళ్ళాలి. అక్కడ ఇంకో బస్సు ఎక్కి వాళ్ళ వూరు వెళ్ళాలి.అప్పట్లో చిన్న చిన్న పడవలు మాత్రమే వుండేవి.నేను ఆ పడవల్లో ఎక్కి మహా ఆనందంగా మా చిన్నక్క వాళ్ళింటికి వెళ్ళే దాన్ని.అయితె పడవెక్కినప్పుడల్లా పడవ మనిషితో గొడవే.నాకు పడవ అంచు మీద కూర్చుని గోదావరి నీళ్ళల్లో చేతులు పెట్టి నీళ్ళతో ఆడుకుంటూ ప్రయాణం చేయాలని ఉండేది. కానీ పడవ మనిషి ఆడవాళ్ళని అంచు మీద కుర్చోనిచ్చేవాడు కాదు.ఎంత తగువుపడ్డా ఒప్పుకునేవాడుకాదు.నేను పోట్లాడి అంచు మీదే కూర్చునేదాన్ని.ఆడవాళ్ళు చెడిపోతున్నారు అంటూ తిట్టేవాడు.ఆడవాళ్ళు ఎందుక్కూర్చోకూడదు అంటూ నేను పోట్లాడేదాన్ని. నాతో మా నాన్న వున్నా కూడ మా నాన్న చెప్పినా పడవ మనిషి వినిపించుకునేవాడు కాదు. పడవ అంచు మీద కూర్చోడానికి, గోదావరిని ముట్టుకోవడానికి నేను చిన్నప్పుడే బోలెడన్ని యుద్ధాలు పడవవాళ్ళతో చేసాను.అంత చిన్న వయస్సులో వివక్షల గురించి అర్ధం కాకపోయినా ఆడవాళ్ళని కింద కూర్చోబెట్టి మగవాళ్ళని ఆనందంగా అంచుల మీద కూర్చోమని శాసించడం నాకు చాలా కోపాన్ని కలిగించేది. ఇన్ని గొడవలు పడి గోదావరి దాటేసి, సఖినేటిపల్లిలో రేవులో పడవలోంచి దూకేసి గోదావరిలో చిందులేసుకుంటూ పరుగులెట్టిన ద్రుశ్యాలు ఇంకా నా కళ్ళల్లో మెదులుతున్నాయి.

మా గోదావరి కధలు


మా వూరు సీతారామపురం అని నా పరిచయంలో చెప్పాను కదా. మా వూరికి గోదావరి నాలుగు కిలోమీటర్ల దూరంలో వుందండి.ఈ విషయం కూడా చెప్పినట్టే వున్నాను. వెన్నోల్లో మా గోదారి అందాలకి పరవసించినదాన్ని.గోదావరి నా జీవితంతో మమేకమైపోయింది.నేను ఏది రాయబోయినా గోదావరి ప్రశక్తి రాకుండా వుండదు.గోదావరితో నా అనుబంధం మా అమ్మతో నాకున్న అనుబంధం లాంటిదే. మా వూరు సీతారమపురంతో నా అనుబంధం కూదా అంతే. అయితే నాకు మా వూరితో మా గోదావరితో ఇప్పటికీ సజీవ సంబంధం వునందని చాలా గర్వంగా చెప్పుకోగలను. మా చిన్ని వూరిలో నేను చెట్టు మీద పిట్టల్లే పెరిగానని గొప్పగా చెప్పుకోగలను.నేను గడిపిన అద్భుతమైన బాల్యం ( సవాలక్ష ఆర్ధిక ఇబ్బందులున్నప్పటీకి)ఇప్పటికీ నా కళ్ళళ్ళో వెలుగుని నింపుతుంది.మా వూరికి ఒక పక్క గోగావరి మరో పక్క సముద్రం వుండడంతో నా బతుకు నీటితో ముడిపడిపోయింది.అందుకే నాకు నీళ్ళు చూస్తే వొళ్ళు తెలియని పరవశం కలుగుతుంది.సముద్రపుటలలు ఎప్పుడూ చేతులు చాచి పిలుస్తున్నట్టే వుంటుంది.నరసాపురం దగ్గర అఖండ వశిష్ట గోదావరి శాంత స్వరూపాన్ని ఒక సారి చూసిన వాళ్ళెవరూ మర్చిపోతారని నేను అనుకోను. అటువైపు విస్తరించిన కోన సీమ కొబ్బరి తోటల సౌందర్యం చూసి తీరవలసిందే. అన్నచెల్లెల గట్టు, లాంచి మీద అంతర్వేది ప్రయాణం, అక్కడ సముద్ర స్నానం,బెస్త వారి జీవన శైలి ఇంకా ఎన్నో ఎన్నెన్నో.
ఇది మా గోదావరి మొదటి కధ.

నా నేస్తం

పువ్వులా నవ్వుతుంది
వెన్నెల్లా తాకుతుంది
ఆమె వేళ్ళ కొసల్లోంచి
ఆత్మీయత జాలువారుతుంది
ఆమె సాన్నిధ్యం
అంతులేని ఆనందాన్ని ఆవిష్కరిస్తుంది
ఆమె నవ్వు అలల్లా గాల్లో తేలి వచ్చి
నన్ను చైతన్యంతో నింపుతుంది
ఆమె స్పర్శ
పైరగాలిలా వొళ్ళంతా హాయి గొల్పుతుంది
ఆమె నడకలో ఆత్మవిశ్వాసం తొణికిసలాడుతుంది
ఆమె జ్ఞాపకం
నా పెదవి అంచు మీద చిరునవ్వు సంతకం
ఆమె స్నేహం అపురూపం,అపూర్వం,అనితరసాధ్యం
ఆమె ఎడబాటు
భరించలేని నిస్తేజం,అంతు తెలియని నిశ్శబ్దం
ఆమె కలయిక
గుండెల్లో గులాబీల గుబాళింపు
సంపెగలూ,చమేలీలు కలగలసిన
సువాసనల ఉత్సాహపు పలకరింపు.

BHANDARU ACCHAMAMBA, FIRST TELUGU STORY WRITER

Kondaveeti Satyavati



History of Telugu women writers is filled with numerous gems. If we dig them up and polish all those stones buried in dirt, the present day writings would be pale by comparison. We need to rewrite the current day history with an awareness of feminist perceptions and from women's perspective. Well-known writer, Gurujada Appa Rao, commented that "Modern day woman will rewrite history." His comment is significant in that he is considered by famous critcs and the academy as the first story writer in Telugu. In that sense, he is in competition with the woman who in fact was the first story writer in the entire history of Telugu fiction. I have great respect for Gurajada Appa Rao nevertheless I am going to establish authoritatively that Acchamamba was the first writer to write a modern Telugu story.

Acchamamba's first story was dhanatrayodasi. It was published in Hindusundari monthly in 1902; it dealt with a modern theme. It was about a poor couple who had no money to light up even little lamps, let alone buy clothes. Husband out of desperation thought of stealing money to buy a saree for his wife. Wife came to know about it and dissuaded him for committing the felony. At the end, his boss gave him the money for the celebration. The crux of the problem was husband's attempt to steal from the store and the wife repremanding him for his ill-advised plan. Gurajada Appa Rao's story, diddubatu, published in 1910, also dealt with a similar theme--a cheating husband and wife's plan to bring him to his senses. Appa Rao's story was idealistic and humorous. Acchamamba's story was realistic and sombre. Yet the historians pushed her away to the backstage on purpose.

In 1998, popular magazines, bhumika and anveshi conducted a 3-day workshop on "Social Reform Movement - Women's stories". At the workshop, K. Lalitha spoke for the first time about this erroneous record and stated that Acchamamba was not only the first story writer but also first feminist historian.

Critics put forth two arguments for denying Acchamamba's story the status of the first story in Telugu: They claimed that, first, Acchamamba's story was in classical Telugu; and second, the story did not contain the elements of a short story. In fact, Appa Rao's story was written originally in classical Telugu and included in the anthology, Animutyaalu, compiled by Avasarala Surya Rao. We have evidence to show that the story was rendered in collloquial Telugu much later.

The second argument that Acchamamba's story lacked the characteristics of short story. This question will not arise if we understand the historical background of Acchamamba's story. The short story in the modern sense came into existence only in the 19th century. It was still in its nascent stage. We have to assess Acchamamba's work only in that context. Telugu literary hisorians either ignored or refused to accept a woman as the first short story writer in modern times because of her gender. Our critics ignored the historical facts and they dodged the truth by giving wrong reasons.

Several of the renowned critics like Vallampati Venkatasubbayya, Peddibhotla Subbaramayya, Bhamidipati Jagannatha Rao, Singamaneni Narayana and Madhurantakam Rajaram either ignored or made only a passing mention of her. They did not have to accept Acchamamba as the first writer. Should not they be at least doing her the honor of discussing the merits and weaknesses in her stories? Is it not their outright dismissal of Acchamamba's stories as non-modern us into thinking of male domination that made us think of male domination?

Let me discuss the gender awareness in Acchamamba's writings and prove that she was the first short story writer and first feminist historian.

Acchamamba was born in 1874 in a small village called Penuganjiprolu in Krishna district. Her father died when she was six. She was married at the age of ten. At the time she had no education. She was living with her mother and younger brother. Her family sent younger brother to school but nobody encouraged her to go to school. Acchamamba learned Telugu and Hindi, sitting next to her brother while he was studying. She understood the value of education even at that early age and the gender discrimination. Her brother finished his master's while she could not learn even the English alphabet. She pointed out this aspect in her writings several times.
Acchamamba wrote in her monumental work, Abala saccharitra ratnamala [History of great women]:
Statements like "women's brain is slower than men's, women's brain is weaker than men's, and that it weighs less" clearly indicate people's bias. Instead of saying that women are environmentally dull-witted, one should admit that women became dull-witted because they were not allowed to go to school from the start. During childhood, both girls and boys are equally intelligent. Yet, because parents encourage boys to study scientific subjects and deprive girls of getting any education. That is the reason for women to be dull-witted. It is the male discrimination that hindered women's advancement in the areas of education and not for any other reason.

In the preface to her book, Abala saccharitra ratnamala, she stated two purposes for her book:
1. People often comment that women are weak, dull-witted, senseless and are the epitome of all evil qualities. My aim in writing this book, first, is to prove that such accusations are untrue, and there were women in the past who were courageous and possessed unparalleled scholarship, and there are such women at present as well.
2. Second, Some notable men stated that women would take to evil ways, ruin the family unit, humiliate their husbands, if women were educated and given freedom. I am going to prove with examples that those accusations are unfounded, and that education only helps to build one's character and not the other way round. The country will only benefit from the freedom for women to receive education; it will cause no damage. In fact, women's education is an absolute necessity.

The book inclded the biographies of 34 women who proved themselves in various fields in India. Acchamamba presented each one of these accounts from the perspective of the two purposes she had stated in her preface. The first story was about a woman named Veeramati. At the beginning of the biography, the author quoted a Sanskrit verse which states, "Women should be educated so that they could carry themselves without fear and with confidence in all matters the same way as men."

In every one of her writings Acchamamba reminded us constantly and in a timely fashion the importance of women's education, and the damage their lack of education causes. She was constantly worried about the way women were ignored or dismissed by family members in our homes. In her book, she wrote that Thoru Dutt's father raised her as son, and sent her to school as if she was a son. In this regard, Acchamamba wrote, "The sastras state that a daughter must be treated as son. Have we not seen that, at the time of giving his daughter away in marriage, the father says, "this girl was raised by me as son"?
In the same essay, she commented about the families discriminating against girls even from the day she was born. She wrote, "It is extremely painful to watch the amount of humiliation girls are subjected to in contrast to the way the boys are raised. Parents lead a life of misery from the day a girl was born. As the girl grows, they raise her not on par with a boy but as an unwanted responsibility. There is no doubt that 99% of the girls in this country are being raised the way I have mentioned."

Acchamamba was deeply troubled by this humiliation of girls from parents even from the day they were born. In her essay on Khana, a woman of excellence in Astrology, Acchamamba once again pointed out how women are inherently intelligent, and that the parents ignore them only because of their bias towards male children. She argued that women are not born as unintelligent but become so because of the way they are raised. She contends:
If a boy were dull-witted in his childhood, parents send him to school as soon as he turned five, make sure he was shaken out of his dullness. They make him study several subjects to improve his knowledge. On the other hand, his older sister, a very bright individual, will be left to live a lackluster life for want of proper education. Thus a huge fissure has been created not because of women's dull wit but because of the discrimination in parenting girls as different from boys.

Acchamamba, who was highly vocal in expressing her views on the suppression of female children at home, repeatedly insisted on the need for women's education each and every time she had an opportunity to do so. It is amazing that Acchamamba was writing as early as the turn of the nineteenth century how the gender discrimination started, and how women were ignored and dismissed as unintelligent and powerless.

While making powerful arguments for women's education, Acchamamba also addressed the conjugal relationships and how men shut women up in closed rooms. In her article on Sarasavani, a contemporary of Adi Sankara, and top ranking scholar in nyaya, mimamsa, and vedanta, and who also challenged Adi Sankara with her erudition, Acchamamba raised serious questions in regard to the injustice doled out to women by men.
Instead of giving them [women] the most valuable jewelry, education, men are giving women only metal ornaments, making them puppets and using them for their own pleasures. Instead of treating them as partners at home, turning them into maids. In doing so, men are turning not only women as high class idiots but they themselves are making fools of themselves. All this is happening only because of the flaws in men's attittudes and selfishness; it is not at all women's fault.

It is strange that nobody ever called Acchamamba a "man-hater" in those days despite her criticism that men were responsible for women's degrading status and that they kept her as a slave at home. In fact, the one Sanskrit verse Acchamamba quoted at the beginning of her book is sufficient to gauge her views and perspective:
arikshitaa gruhe ruddhah purushai raaptakaarikaaribhih
aatmaana maatmanaa yaastu raksheyustaassurakshitaah

Women who are confined in homes by male well-wishers are not safe
Only those who protect themselves are safe.

"Male well-wishers" means father, brothers, husband and such. They are well-wishers, no doubt. But they all are anxious to confine women to homefront. They think that they are protecting women while confining them to the four wall, hindering their progress, and subjecting them to oppression. Acchamamba pointed out that such behavior on the part of men is not protection but suppression and she emphasises that women must protect themselves. Acchamamba was very direct and articulate in her expression. She was very lucid in her thinking process. Let us review some of her other writings where she encouraged women to be self-reliant.

Most of Acchamamba's essays, poems and other writings were published in Hindusundari and Saraswati maganizes. In June 1903, her article, "dampathula prathama kalahamu" [The first dispute a Wife {sic}] was published. It was a dispute between a husband and his wife on a small matter. The wife was upset and left for her natal home. In a conversation between the wife and her mother, the author made wife say as follows:
I am a woman married to a man, but I am not his maid. Would I become is servant simply because I married him? Doesn't have to respect me, love and treat me like a partner under one roof? On the contrary, if he treats me as a servant, and demands that I should wait on him hand and foot, why would I do so?

After the marriage has been performed, we are entitled to the status of an arthaangi[1] but not paid servants. Women like us will never tolerate the egotistic mentalities of men.

Without proper understanding of the relationship between husband and wife, the inequality between men and women and the egocentricity in men, one cannot write this kind of sentences. Unless we are aware of the social conditions of her times, we cannot appreciate the level of her consciousness.

In another article, vidyaavantulagu yuvatulakoka vinnapamu [An appeal to educated women], she described the importance of education for women, and what the parents should do to educate women. She also stated that women should not disregard themselves. She believed that the reason for women's lack of education was male teachers. Therefore there should be more female teachers in schools.

As a solution for encouraging women to learn to read and write, she wrote:
Women should form a group, open a school in one of their homes, and conduct a school. If one runs into a problem, others should take turns and help out. That is the only way to contribute towards improving women's education and have a purpose for their own lives.

Acchamamba urged that the educated women should establish schools in villages and share their education. The entire essay is charged with her deep concern for the lack of education in women.
In her article, strividyaa prabhaavam, [the power of women's education], she wrote about an imaginary but powerful world, which was almost impossible to imagine by an ordinary brain. Her creativity is beyond one's imagination.
In a country called Iceland, all men and women receive education equally. They all have equal rights in politics. A woman is in charge of the department of education. Since the security is supervised by women only, there are no prisons and no police officers, and no courthouses. Is it not all due to women's education? We can find such examples in other countries, but in our country, people are still arguing whether education for women is necessary or not.[2]

I think Acchamamba created this imaginary world in order to emphasise how important it is for the country to have women educated. I am saying this because there is really no country in the world where there are no jails and no police force. We must interpret this account only as an illustration of Acchamamba's creative skills.

I can write at length about Acchamamba's writings and it can become a huge volume. Her works deserve to be collected, studied in depth and analysed systermatically.

Utukuri Lakshmikantamma wrote about Acchamamba in her book, Andhra Kavayitrulu, as follows:
Although she [Acchamamba] was not educated in her childhood, she learned to read on her own and acquired the skill to comprehend sastras, Sanskrit kavyas, and even religious treatises such as Sruti and Smruti. She became a scholar in Marati and English as well.
Writing history is hard even for men. Acchamamba was admired for undertaking such humongous task and doing an excellent job at that. She is acknowledged as the first historian among women.

Acchamamba was credited with starting a woman's organization, Brundavana strila samajam, in Machilipatnam in 1902, along with Oruganti Sundari Ratnamamba. She traveled statewide and helped others to establish several women's organizations in Andhra Pradesh. She used to take in destitutes and educate them also. She had five or six children in her home always.

Acchamamba passed away at an early age of 30, on January 18, 1905. Then popular magazine, Hindusundari paid a 5-page tribute to her and wrote under the title, "keertiseshuraalagu srimati Bhandaru Acchamamba garu" [Acchamamba who lives in our memory for ever] that "This woman was born only to serve others" and "Hindusundari magazine lost mother."
Bhandaru Acchamamba earned a permanent place in the hitory of modern of Telugu literature. Although she was not educated in her childhood, she acquired scholarship in several languages on her own. She was not disheartened by the devastating personal loss in her life. She was acutely hurt by the loss of her son and daughter at an early age. Even as she was heartbroken by the grief, she continued her life's mission with determination and produced a remarkable book, Abalaa saccharitra ratnamala. In 1903, she traveled around widely, spoke with several scholars and elitists and gathered enormous amount of information about women from earliest times. She used her writings as her medium to disseminate her views on the importance of education for women and to promote women's movement.

If we were to look for the first sample of women's writing for our inspiration, Acchamamba would top the list. Acchamamba wrote the first short story in Telugu and first feminist historian. She produced progressive writings with feminist awareness even one hundred years ago.

It is sad that Acchamamba's life should end so early in life. Had she lived a full life, she would have written several more invaluable books. Maybe the feminist movement would have taken roots even with her at that time itself.

In 1974, the women's movement erupted to enormous heights yet we did not celebrate the centenary of Acchamamba who was born precisely one hundred years ago. I am saddened and yet proud to pay a tribute to that examplary woman in my own humble way today as I conclude this article.


***
This is abridged and rendered into English by Malathi Nidadavolu.


Full text in Telugu is published in Bhumika and Sujanaranjani, March 2004)





[1] Literally, one half of one person. Implicitly, husband and wife together make up one person
[2] Hindusundari, August 1902.

posted by Satyavati @ 8:42 PM

ఓ వొంటరి ఒడ్రంగి పిట్ట

పొద్దున్నే బద్దకాన్ని వదలగొడుతుంది
ఓ వొంటరి ఒడ్రంగి పిట్ట
కొంపలంటుకుపోయినట్టు
ఎవరో కొట్టడానికి వస్తున్నట్టు
పొడవైన తన ముక్కుతో
గుండె మీద పొడుస్తున్నట్టుగా
కుర్ కుర్ మంటూ అరుస్తుంది
ఎటో వెల్లిపోయిన తల్లి పిట్ట కోసం
గొంతు చించుకుంటూ
ఏడుపు స్వరంతో ఒకసారి
తల్లి రెక్కల్లో దూరినప్పటి
గునుస్తున్న స్వరంతో ఒకసారి
గుక్క తిప్పుకోకుండా అరుస్తోంది
కళ్ళు నులుముకుంటూ బయటకెళ్ళి చూద్దును కదా
కళ్ళను కట్టి పడేసే రంగు రంగుల్లో
ఇంధ్రధనుస్సుకు పొడవైన ముక్కు
మొలుచుకొచ్చిందా అన్నట్టు
బుల్లి ఒడ్రంగి పిట్ట
తల్లి కోసం దీనంగా ఏడుస్తోంది.

ATHEISM IS A WAY OF LIFE

When I look back into my past I can not but wonder at the changes that occurred in my life. Where have I started my journey and where have I reached! I did struggle a lot all these years to reach where I am today. In my struggle for existence my parents, friends and, later, my husband, helped me tremendously. I enjoyed the warmth of my friends throughout my life and I still do. The fragrance of friendship was with me at every major turn in my life. I love people and I have immense faith and trust in them. If I need any help of any kind, I look toward my fellow human beings.

I am an atheist. Atheism is a way of life for me. I don’t believe that a supernatural power rules this world. Nature is the prime caretaker of this world. If we protect nature it will protect us.

I said that atheism is a way of life for me. It has been so for the last thirty years. You may ask how I became an atheist and who influenced me. Nobody inspired me. Rahul Sankrutyayan’s “Olga to Ganga” made a tremendous impact on me. This book changed my whole attitude. After that I read a number of other books. Premchand’s “Godan” also inspired me. Before that I used to be very religious and believe in god. I had attended Bhajans and religious meetings. I remember participating in a religious function held in a temple and getting 1st prize for my performance on Gita. We were asked to read some Sanskrit slokas of our choice from Gita and explain their meaning. That too in front of thousands of people. I read some slokas and explained their meaning. Everybody appreciated my effort and I got the 1 st prize. That happened in the 70s and I was just 19 at the time. One reason for my prize-winning Gita performance was probably my training in Sanskrit. I was schooled in the Oriental system and consequently I had studied only Sanskrit from 6th to 10th standards, i.e., Sanskrit and nothing else, no math, no social studies, no science. My Sanskrit education included studying Meghasandesam, Kumarasambhavam, Kadambari, Raghuvamsham, Champu Ramayanam, Mrichakatikam, Amarakosam and other classical texts. This background must have helped me get the 1st prize in the Gita competition.

I should tell you about my family background. I was born in an agricultural family. My grandfather had seven sons and two daughters. My father was the second child. It was a big joint family. After my father married my mother, they remained with the joint family. My mother and the other women used to cook for nearly a hundred members of the joint family every day. The lives of these women, including my mother, were miserable. After the men ate, they would have the leftovers to eat, if at all. Occasionally, they would fill their stomachs with ganji (rice liquid) spiced with onions. In my childhood I noticed all these discriminations towards women in the joint family. At that time I was too young to understand the politics of the family. In our family my grandfather was king. He made all the decisions. My father had no voice. He worked in the fields all day. He didn’t even a have a shirt on his back. All seven of the brothers together had five, six shirts. My grandfather was miserly in the extreme. He expanded his holding to a hundred acres of land, but he would not spend money even on basic necessities. My education would cost money, but whom would I ask for it? My father was a frail man, almost naked with a small piece of cloth to cover his body, sleeping on the ground after a tedious day of work in the fields. How could I fight with that man for my education? I never approached him about my education, but he took the initiative on his own and tried to enroll me in a Christian school near my village. When my father escorted me to the school one day for admission, I declined to join. The Principal of the school told me during the interview that I should not wear “bottu” from that day on. I told him then and there that I would not remove my bottu and I would not join his school. I narrate this incident just to show that I was opinionated and traditional those days.


I joined the Oriental school when I was twelve years old. This school was 4 kms away from my village and I had to walk the 8 kms every day. The name of my village was Sitaramapuram. It was a small village and I loved it. My house was situated in the middle of fruit gardens that included mango, sapota, custard apple, and cashew nut groves. On one side of the village was Godavari and on the other the Bay of Bengal. I loved Godavari and boating on the river under the light of the full moon. I am still attached to my village and enjoy its warmth whenever I visit there.

Until 2005, my mother and I were together. When I migrated to Hyderabad my mother came with me. She was about 80-years old when she left me and this world at midnight on the 14th of May, 2005. I took her loss very naturally. Everybody dies one day. I served my mother wholeheartedly and cared for her myself. Though I had two brothers, one elder to me and the other younger, and two elder sisters, I took pride in taking care of my mother all by myself and making sure she was never wanting or unhappy. In the end, she passed away with ailments common to old age and I took every care to send her away with dignity and without any mental agony. When my mother was in the hospital in a very critical condition, I never prayed anyone to save my mother. I know her condition and the doctors told me that my mother was living her last days. I accepted the reality and I never propitiated any supernatural power for my mother. My mother had lived with dignity and went away with the same dignity. We took her body to our village and burned her remains in a family plot. My mother’s memory will remain with me till I die.

My parents never forced me to get married. They understood my ambitions, aims and desires. I made it clear to them that I wanted to live independently, on my own terms and conditions. I got a job in 1979, a year after my father passed away, and I started my independent life.

In 1980 I attended the International Atheist Conference held in Vijayawada, Andhra Pradesh. A large number of atheists from all over the world came to that conference. It was organized by the renowned atheist from Andhra Pradesh Sri Goparaju Ramachandra Rao (GORA). I participated in all the programs. I walked on fire to prove that there are no miracles and no maya manthras. If you are bold enough you can walk even on fire. My romance also stated there. It was there that I met my life partner. When I was walking fast on hot coals, at the other end of the field a man extended his hand to me to keep me from falling. He praised my courage. We remained there at the atheist conference for four days and became good friends. A year after that, on Teachers’ day, the 5th of September 1981, we registered our marriage and started living together. I did not want to wear a Mangalasutra or other symbols of a married woman. I never wore bangles.

I never lived in the home of my in-laws. Instead, my husband came to live with me. Those days we managed to live in a two-room house rented for Rs 125/ per month. In fact, we lived in that house for several years. At the time my husband was a junior lawyer earning only 500 Rupees a month. I had a government job and we managed quite well. At present I am living in a big bungalow with a beautiful garden. My husband became a Judge of the Andhra Pradesh High court. I resigned from my job to work full time on Bhumika.. Today Bhumika is a well known feminist magazine. I can say proudly that Bhumika is the best known feminist magazine not only in Andhra Pradesh but in all of South India. All these years I dedicated my whole time to Bhumika, leaving little time for anything else, though I do manage to steal a little time now and then to write a short story. But I don’t have any regrets. I fulfilled my ambition to run a serious magazine for women with a feminist point of view.

All these years I struggled for my Identity. I never changed my surname. I never added my husband’s name or his family name to mine. I am a self-made woman. I never prayed or bowed before anybody or any god for this or that. Whatever I achieved, it was entirely through my determination and hard work. That’s all. I never studied science but I developed a scientific way of living. I respect all religions and I developed a secular way of living. I don’t believe in heaven or hell. I believe there is no hell like war. I hate wars. What is there in heaven? Rambha, Urvashi and Menaka? For whom? For men to enjoy? There is nothing for women even in heaven? It is all man made. He created it for himself. We have to serve these men in heaven too? What kind of heaven is it? In India upper caste (Brahmins) men created this god, heaven, hell and so on to suppress dalits and women. Well, that is a different discussion. Ok

I tried to narrate my story and my achievements as an atheist. I never beg anybody for anything. If I have a dream, I try to fulfill it with my own effort. If I fail the whole responsibility lies with me and me only. If I succeed the sweetness of that success also belongs only to me. Yes, I am the creator of my own “destiny”. I will accept failure and success in the same way. I am always prepared to accept whatever happens to me anywhere, anytime. This is my Philosophy. Atheism gave me this courage and strength. That’s all.
.

"ఫ్రెష్" మ్మార్కెట్ట్ల వెనక క్రష్ అవుతున్న మహిళల జీవనోపాధి

పెద్ద చేప చిన్న చేపను మింగుతుంది.భాగ్యనగరంలో ఫుడ్ బజార్లు ప్రవేశించి ఎన్నో సూపర్ బజార్లను మింగేసాయి.జెయింట్లు, బిగ్ బజార్లు వచ్చిఫుడ్ బజార్లను దెబ్బ తీసాయి.ఇపుడు తాజా కూరగాయలు, పండ్లు అందిస్తామంటూ తాజాగా మార్కెట్లో ప్రవేసించిన "ఫ్రెష్" సూపెర్ మార్కెట్లు, నగరంలో ఎక్కడెక్కడ కూరగాయలు అమ్మే స్థలాలున్నాయో అక్కడే తమ దుకాణం తెరిచి దశాబ్దాలుగా కూరగాయలు, పడ్లు,పువ్వులు అమ్ముకుని బతికే వాల్ల పొట్టల మీద చావు దెబ్బ కొడుతోంది. ఈ ఫ్రెష్ దుకాణాల్లో ఏ.సి. లు పెట్టి, తూచుదు మిషన్లు పెట్టి తక్కువ ధరలఖె కూరలు,పండ్లు అనే ప్రకటనలు గుప్పించడంతో మధ్య తరగతి, ఎగువ మధ్య తరగతి వర్గాల వారు ఈ దుకాణాల వేపు మళ్ళ్పోతున్నరు.ఎంతో ఆర్భాటంగా పెట్టిన రైతు బజార్లు ఎందుకూ కొరగానివిగా తయారవ్వబొతున్నయి.వీధుల్లో తొపుడు బళ్ళ మీద, తలల మీద బుట్టలు పెట్టుకుకి పళ్ళు, కూరగాయలు అమ్ముకునే వాళ్ళు జీవనోపాధిని కోల్పోయే ప్రమదపుటంచున నిలబడి వున్నరు.ఇల చిన్న వ్యపారాల ద్వార కూరలు అమ్ముకునేది మహిళలే అనంది వాస్తవం. ఈ మహిళల పరిస్తితి అగమ్యగోచరంగా తయారైంది.వారి కుతుంబాలు ఆకలికి గురవ్వల్సిన దుస్థితిలోకి నెట్టేయబడుతున్నరు.
ఇటీవల ఒక మిత్రురాలు చెప్పిన విషయం నన్ను భయకంపితురాలను చేసింది. సికిందరాబద్ చుట్టుపక్కల వందల సంఖ్యలో పళ్ళు అమ్ముకునేవారున్నారు.ద్రఖ, అరటి పండ్లు లాంటి హిదరాబాదుకు ప్రత్యేకమైన పండ్లను వూరికి తీసుకెళ్ళ్డం అందరికి అలవాటు. నా మిత్రురాలు వాళ్ళ అమ్మగారికి ఇవ్వడం కోసం ద్రాక్ష పళ్ళ కోసం ఆచుట్టుపక్కలంతా వెతికిందట.చివరకి ఓ మూల ద్రాఖ పళ్ళు అమ్ముతున్న మహిళ కనపడిందట." ఏంటమ్మా! మార్కెట్ నిండా ద్రాక్ష పళ్ళొచ్చయి. ఇక్కడ లేవేంటి అని అడిగితే ఆమె చెప్పిన సమాధానం-ఈల బళ్ళ మీద పళ్ళమ్మ కూడదంట.పెద్ద పెద్ద దుకాణాలొచ్చాయి.అక్కడే కొనుక్కోవాలట అందరూ.ఫ్రెష్ దుకాణాల్లో ఫ్రెష్గ దొరుకుతున్నయి. మీరెందుకిక్కడ. ఇక్కడ పళ్ళమ్మడానికి వీల్ల్దని పోలీసులు తరిమేస్తున్నరట.అందరూ పెద్ద పెద్ద షాపుల్లో కొనుక్కుంటే మేమెలా బతకాలి?మా బతుకులేం కావాలి?అని కళ్ళ నీళ్ళు పెట్టుకుందట.
ఈ ప్రశ్న ద్రాఖ పళ్ళమ్ముక్నే ఆ మహిళదే కాదు.వందలాది, వేలాది మంది మహిళలది.మరో చోట ఆకుకూరలు అమ్ముక్నే రాజమ్మ ప్రస్న నన్ను ఎంతో దుఖనికి గురిచేసింది.ఆమె దగ్గర నేను ఆకు కూరలు రోజూ కొంటాను.ఆమె అమ్ముకునే స్థలానికి ఎదురుగానే ఫ్రెష్ మార్కెట్ వెలిసింది.జనం అక్కడ క్యూలు కట్టారు.ఆకుకూరలు కొనడానికి వెళ్ళినపుడు" ఏమ్మ మీరు కూడా రేపటి నుండి అటే పోతారా?నిన్న నా ఆకుకూరలన్ని కుళ్ళిపోయాయి.ఏ వేళ కూడా ఇంకా ఎవరూ ఇటు రాలేదు.ఈ రోజు కూడా కుళ్ళిపోతాయి..మరి నేనెట్టా బతకాలి.ణా పిల్లల్ని ఎలా పోషించుకోవాలి? మా కడుపులు కొట్టడానికే ఈ మర్కెట్లొచ్చాయి. చావు తప్ప నాకు మరో మర్గం కనబడ్డం లేదు"కన్నీళ్ళతో అడిగింది. నా దగ్గర సమాధం లేదు.
మన దేశంలో చిల్లర వర్తకం చాలా పెద్ద ఎత్తున జరుగుతోంది.అధిక ఆదాయాన్నిచ్చే ఈ చిల్లర వర్తకంపై విదేశీయుల కన్ను పడింది.ఇందులో ప్రవేసించడానికి అమెరికాకు చెందిన ఎన్నో బహుళ జాతికంపెనీలు సిద్ధమవుతున్నయి.ఒక్క అమెరికయే కాదు జర్మనీ, బ్రిటన్ కు చెందిన కంపెనీలు రడి అవితున్నాయి.దేశీయ కంపెనీలైన రిలయన్స్, హెరిటేజ్ లాంటివి తమ సూపెర్ మార్కెట్లు తెరిచాయి.ఎరేట్లు తక్కువగా వున్నయంటూ జనం ఇక్కడ కొనడానికి ఎగబడుతుండంతో వాటి చుట్టుపక్కల వుండే చిన్న దుకాణాలన్ని మూతపడే ప్రమాదం పొంచి వుంది.ఇప్పటికే కొన్ని మూత పడ్డాయి. రజమ్మ లంటి వాళ్ళు ఈ కొండల్ని ధీ కొట్టలేరు.ఫలితం వాళ్ళ దుకాణం మూత పడడం.రాజమ్మ జీవనోప్ధి కోల్పోయి వీధిన పడుతుంది.వందల్లో, వేలల్లొ రజమ్మలు, రాజయ్యల పరిస్థితి కూడా ఇలాగే తయారవుతుంది.తోపుదు బండి మీద కూరగాయలమ్ముకునే రజయ్య కోపంతో మండిపోతూ" ఫోన్లు అమ్ముకోండీ,పెట్రోలు అమ్ముకోండీ,విమానాలమ్ముకోండీ. మా కడుపులకింత అన్నం పెట్టే కూరగాయలు, పళ్ళు కూడా మీరే అమ్ముకుని సొమ్ము గడిస్తే మేమేమవ్వలి? మాబతుకుళేం కావాలి?అంటూ కేకలేసడు.చిన్న వర్తకంలోకి పెద్ద కంపెనీలను అనుమతించే ముందు ప్రభ్త్వం ఇంతైనా ఆలోచించిందా?ఎవరికో వ్పాధి దొరుకుతుందని, శంకేతిక పరిజ్ఞానం అందుబాటులోకి వస్తుందని,వస్థువులు చవగ్గ దొరుకుతాయని సమర్ధించుకుంటూ వేలాది మంది జీవనోపధి మీద చావు దెబ్బ కొద్తున్న విషయం ప్రభుత్వం అర్ధం చేసుకోవాలి.ప్రత్యామ్నాయాల గురించి ఆలోచించాల్సిన అవసరం చాల వుంది.

రాధిక గారూ
నేను నవంబర్ 2006 లో మీకు మెయిల్ ఇచ్చాను. అందులో

"స్నేహం మీద మీ కవితలు చాలా అద్భుతంగా వున్నాయి.నేను కూడా స్నేహానికి నా జీవితంలో చాలానే చోటిచ్చాను.నాకు చాలా ఆత్మీయులైన నేస్తాలున్నారు.అభినందనలు."
ఇదే నేను మీకు ఇచ్చిన పాత మెయిల్.

రాధిక గారూ
ధన్యవాదాలు.మీకూ నాలాగే అద్భుతమైన నేస్తం వున్నారని రాసారు.చాలా సంతోషమైంది చదివి.
నాకూ మీలాంటి అభిరుచులే వున్నందుకుకు ఆశ్చర్యంగా వుంది.
బహుశా అది మన గోదావరి ప్రభావమెమో.ఇంతకు ముందు మీ స్నేహమా బ్లాగ్ చదివి మీకు మైల్ కూడా ఇచ్చాను.మీ పరిచయం ఇలా కలిగినందుకు బోలెడంత ఆనoదంతో

సత్యవతి

నువ్వు నేను- ఆ ఫోటో

సంతోషాన్ని నిర్వచించగలమా
ఆనందానికి అర్ధం చెప్పగలమా
అదొక మానసిక స్థితి
ఈ మానసిక స్థితి శరీరంలో ప్రతిఫలించడం
ఎవరైనా ఎపుడైనా చూసారా
పరవశంలో పొంగి పొర్లుతున్న మనసు
ముఖంలోనే కాదు
మొత్తం శరీరంలో ప్రతిఫలించడం
ఎవరైనా ఎపుడైనా చూసారా
పాపికొండల పారవశ్యం ఒకవేపు
గోదారమ్మ గలగలలు మరోవైపు
నీ స్నేహ మాధుర్యం మరోవైపు
ముప్పేటలా నన్ను ముంచెత్తిన వేళ
నా ముఖంలో వెయ్యి మతాబుల కాంతి
వెలుతురు విరజిమ్మతున్న పరిసరాల్లో
నిన్ను చుట్టుకున్న చేతుల్లో
పూసిన కాంతి పుంజరాలు
సంతోషాన్ని మనస్సే కాదు
శరీరం కూడా వ్యక్తం చేస్తుందని
ప్రక్రుతి పచ్చదనమే కాదు
ప్రియ నెచ్చలి వెచ్చని స్పర్శ కూడా
ఒళ్ళంతా విద్యుత్తరంగాలు పుట్టిస్తుందని
మన చాయాచిత్రం చూసాకే అర్ధమైంది.

స్నేహం

ఆత్మీయతలో ముంచి తీసినట్టుగ వుంటుంది
కనుచూపుమేరంతా
పరుచుకున్న పచ్చదనంలా వుంటుంది
గుండెకి సంబంధించిన
సుతిమెత్తని సవ్వడి లా వుంటుంది
భుజమ్మీద వాలిన
వెచ్చని స్పర్శలా వుంటుంది
గాయాలు కన్నీళై ప్రవహించేవేళ
చల్లని ఓదార్పులా వుంటుంది
నిస్సారంగా గడిచిపోయే మధ్యాహ్న్నపు వేళ
ముంగిట వాలే ఉత్తరంలా వుంటుంది
ఏకాంతపు సాయంత్రాల్ని
ఇసుకతిన్నెల మీదికి నడిపించే
సమ్మోహన శక్తిలా వుంటుంది
దిగులు మేఘాలు కమ్ముకున్నపుడు
చెప్పలేని చింతలేవో చీకాకుపెట్టేటప్పుడు
పెదవి మీద మొలిచే చిరునవ్వులా వుంటుంది
నీతో స్నేహం.......
అపూర్వం, అపురూపం
అది నా అంతరంగానికి, ఆత్మకి సంబంధించింది

గుప్పెడు అన్నం పెట్టండి చాలు

అమ్మంటే దేవతని
అమ్మంటే అనురాగ మూర్తని
అమ్మంటే ఆది శక్తని
ఇంకా ఇంకా ఎన్నో బిరుదులు
అమ్మ గోరు ముద్దలు తినకుండా
అమ్మ లాలి పాట వినకుండా
ఎవరైనా పెరుగుతారా
అమ్మ గుర్తొస్తే.....
గోరు ముద్దలేనా గుర్తొచ్చేది
లాలి పాటలేనా గుర్తొచ్చేది
అమ్మ ఒక చాకిరీ యంత్రమని
అమ్మ ఒక నిశ్శబ్ద గీతమని
అమ్మ ఒక సంక్షుభిత రూపమని
పగలు రేయి తేడా తెలియని
పనుల వలయంలో
అమ్మొక తిరగలి, అమ్మొక చీపురు
అమ్మొక చేట, అమ్మొక గాస్ స్టవ్
అందరి కదుపులూ నింపే అక్షయ పాత్ర
తన కడుపు వేపు కన్నెత్తి కూడా చూసుకోదు
కలో గంజో ఆమె కడుపు లోకి
కన్న వాళ్ళ కట్టు కున్నవాళ్ళ
కలల సాకారమే ఆమె నిరంతర క్రుషి
అమ్మతనపు ఆత్మీయతని
అన్నంలో కలిపి తినిపిస్తుంది
కట్టుకున్న వాడు నరరూప రాక్షసుడై
నరనరాన్ని నలుచుకుతింటున్నా
చిరు నవ్వుని పెదాలకి అతికించుకుంటుంది
పిల్లల కోడిలా బిడ్డల్ని గుండెల్లో దాచుకుంటుంది
తన గుండెల్లో గునపాలు దిగుతున్నా
పంటి బిగువున బాధని ఓర్చుకుంటుంది
ఇంత చేసి...............
రెక్కలొచ్చిన పిల్లలు
తలో దిక్కూ ఎగిరిపోతే
గుండె చెరువై కూలబడుతుంది
అమ్మంటే దేవతని అన్నదెవరురా
సిగ్గుపడాలి మనం ఆ మాట అన్నందుకు
దుఖపడాలి మనం నగ్న సత్యాలు చూసి
అమ్మని దేవతని చేసిన చోటనే
అడుక్కుంటున్న ఈ అమ్మలెవరురా
ట్రాఫిక్ సిగ్నల్ల దగ్గర రోడ్ల కూడల్ల దగ్గర
అత్యంత దీనంగా అడుక్కుంటున్న
ఈ గాజు కళ్ళ అమ్మలందరూ
దేవతలేనంటార?
అమ్మ మనిషి, అమ్మకి అన్నం కావాలి
అమ్మకి మందులు కావాలి
అమ్మకి బట్టలు కావాలి
అమ్మకి అన్నీ కావాలి
అమ్మంటే దేవతని ఒట్టి మాటలొద్దు
గోరు ముద్దలు తినిపించిన అమ్మకి
గుప్పెడు అన్నం పెట్టంది చాలు.

nee gnapakam

నీ గ్ఞాపకం
కారు మబ్బులు కమ్ముకున్నట్టుండే కలక్టరాఫీసులో
చిరు దీపంలా వెలుగుతుంటావు
నవ్వడం మరిచిపోయిన మనుష్యుల మధ్య
పువ్వు విచ్చుకున్నంత సహజంగా
చిర్నవ్వుతుంటావు
అందరిని హడలెత్తించే చిక్కుముడుల్ని
చిటికేసినంత ఈజీగా విప్పేసి
చిద్విలాసంగా నవ్వుతుంటావు
నిలవ నీరు మాత్రమే వుండే చోట
ఆశాపూరిత ఆలోచనల్ని ఆవాహన చేస్తుంటావు
నిస్తేజం నిత్యక్రుత్యమైన చోట
కొత్త గాలిలా వీస్తుంటావు
నువ్వుండె పరిసరాలు నిత్యనూతనంగా
జీవ కళల్ని విరజిమ్ముతుంటాయి
మాటలో మనసులో
ఆలోచనలో ఆచరణలో
ఆత్మవిశ్వాసం వెదజల్లుతుంటవు
నిజమోయ్ నేస్తం
నిన్ను తలచుకుంటే
అరచేతిలో వెన్నెల్ని చూసినంత ఆననందంగా వుంటుంది
అమావాస్య రోజున చందమామని చూసినంత సంబరంగా వుంటుంది.

anooraadha sinimalO paaTa

"ఆయేరే వొ దిన్ క్యోం న ఆయీ"
పాట వింటున్నపుడల్లా గుండెల్లో ఏదో లుంగచుట్టుకుంటున్న.
ఫీలింగ్
లతా గొంతు లోని ఆవేదనతో రవి శంకర్ సంగీతం కలగలసి
నరాలను మెలిపెడుతున్న అనుభూతి.
చేజారిపోయిన మధుర క్షణాలను
తలచుకుంటూ ఒంటరితనంలో వేగిపోతూ అనురాధ ఆలపించే ఈ పాట సూటిగ గుండెల్ని తాకుతుంది.
విన్న ప్రతి సారీ అవ్యక్తమైన బాధతో గుండె అదురుతున్న అనుభూతి.
వేల గొంతులొక్కసారిగా తమ ఆత్మ ఘోషల్ని ఆర్ద్రంగా ఒకే గొంతుకలో
ఒలికించినంత అనుభూతి
గుండె చిక్కబట్టడం అంటే ఇదే కాబోలు
వేలాది స్త్రీల అంతరంగ సంఘర్షణని తన గానంలో ఒలికించిన లత
నరాల మీద నాట్యం చేసిన రవిశంకర్ సంగీతం
అన్నీ కలగలసి ఈ పాట నా లోపల్లోపల
ఒక అలజడిని ఒక కల్లోలాన్ని రేపింది.
మసక మసకగ ఓ ఆత్మీయ స్త్రీమూర్తిని నా కళ్ళ ముందు ఆవిష్కరించింది.
చిద్రమౌతున్న మానసంబంధాల సంక్షోభాన్ని
నగ్నంగా నా ముందు సాక్షాత్కరింప చేసింది
ప్రేమ రాహిత్యపు విక్రుత పార్శ్వాన్ని
నా నట్టెదుట నిలబెట్టిన ఈ పాట
నా మీద గొప్ప ప్రభావాన్ని చూపించింది.
(ఈ పాట అనురాధ అనే హిందీ సినిమా లోది)

snEham

ఎద ఎదను కదిలించేది
ఎద ఎదను వెలిగించేది
అందరికి కావలసినది
ఎవరూ కొనలేనిది
అదే స్నేహం
ప్రాణంలో ప్రాణం
నిత్య నూతన పరిమళం
చెదరని సుందర దరహాసం
అదే అదే చెలిమి
మనిషికి అదే కలిమి
చీకట్లో చేయూత
వుత్సాహపు పులకరింత
అదే అదే దోస్తీ
వుంటే మనసుకు లేదు సుస్తీ
ఎన్ని ఇక్కట్లున్నా
నేస్తం ఎదురుగ వుంటే
ఏదో ఏదొ త్రుప్తి
మరువలేని అనుభూతి
మరపురాని మధుర గీతి

maagodavari

నా పేరు కొండవీటి సత్యవతి. మావూరు సీతారామపురం.నరసాపురం మండలంలో పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాలో వుంది మా వూరు. నాకు మా వూరంటే చాలా ఇష్టం. మా వూరికి నాలుగు కిలోమీటర్ల దూరంలో గోదావరి వుంది.తొమ్మిది కిలోమీటర్ల దూరంలో సము ద్రం వుంది. నాకు మా గోదావరి అంటే ప్రాణం.మా అమ్మ అన్నా మా గోదావరి అన్నా మా వూరన్నా నాకు చాల ఇష్టం.