అశోకం

 కొండవీటి సత్యవతి

.

నిర్మల మొబైల్ ఫోన్లోంచి ఖయ్‌మంటూ విజిల్ శబ్దం.

‘‘నన్నిక పనిచేసుకోనివ్వదా’’ అనుకుంటూ ఫోన్ లేసి చూసింది. అనల అమెరికా నుంచి... వాట్సప్‌లో మెసేజ్.

‘‘అమ్మా! నేనొస్తున్నాను. టికెట్ కన్ఫర్మ్ అయ్యింది. నువ్వు కూడా శెలవు పెట్టేయ్’’

‘‘క్రిస్మస్ శెలవులు ... ఆ తర్వాత సంక్రాంతి శెలవులు’’

‘‘సరె అన్నూ! ఏ రోజు బయలు దేరతావు’’

‘‘డిశంబరు పది... మనం నాలుగురోజులు హైదరాబాదులో వుండి అమ్మమ్మ దగ్గరి కెళ్ళిపోదాం’’

‘‘అన్ని రోజులు నువ్వా పల్లెటూళ్ళో ఉండగలవా?’’

‘‘ఉంటాను... ఈరోజే అమ్మమ్మకి చెప్పేయ్. బై అమ్మా!’’

ఫోన్ సైలెంట్ మోడ్‌లో పెట్టేసి నిర్మల తన పనిలో పడింది. 

ఆఫీసులో చాటింగ్ తనకిష్టముండదు. కానీ అన్నూ వదలదు. నెలరోజులు శెలవంటే... దొరుకుతుందో లేదో... ఇవ్వకపోతే సిక్ లీవ్ వుండనే వుంది.

క్యాలండర్ చూసాను. నవంబరు 23. ఫర్వాలేదు. టైముంది.

అర్జంట్ పనులేమున్నాయా అని ఆలోచిస్తుంటే...

కోలీగ్ సరస్వతి అడిగింది.

‘‘అనల వస్తోందా నిర్మలా’’

‘‘అవునే... నెల రోజులుంటుందట... ఇక్కడ కాదు. అమ్మమ్మ దగ్గరుంటుందంట’’.

‘‘అమెరికాలో వుండే పిల్ల అంతర్వేదిలో వుండగలదా?’’

‘‘వుంటుందట... తనకి అలవాటే గానీ అన్ని రోజులుండలేదెప్పుడూ. నెల రోజులు లీవ్ పెట్టాలి.ఏం అర్జంటు పనులున్నాయా అని ఆలోచిస్తున్నా’’.

‘‘పెట్టేయ్... పనులెప్పుడూ వుంటాయ్.. నేను అకౌంట్స్ సెక్షన్‌కి వెళ్ళొస్తా...’’

అంతటితో సంభాషణ ముగిసింది.

***************

డిశెంబరు పది రానే వచ్చింది. ఎయిర్ పోర్ట్‌లో అనలను చూసి ఆనందంతో ఉక్కిరిబిక్కిరైంది నిర్మల. సన్నగా... పొడవుగా తెల్లటి షర్ట్... నీలంరంగు జీన్స్... రింగులు తిరిగిన జుట్టు గాలికి ఎగిరెగిరి పడుతోంది. ఎంత కాన్పిడెంట్‌గా నడిచి వస్తోంది... ఇది తన కూతురు...

‘‘అమ్మా!’’ అంటూ ఎగిరివచ్చి నిర్మలను చుట్టేసింది. ‘‘ఏరా! ప్రయాణం బాగా సాగిందా?’’

‘‘హేపీగా... అమ్మా... నువ్వేంటి చిక్కిపోయావ్’’

‘‘ఏం లేదు... ఈ మధ్య చక్కెరకి నాకూ చుక్కెదురైందిలే’’ నవ్వింది.

‘‘అంటే... షు గరొచ్చిందా? నాకు చెప్పలేదు.’’

‘‘అదేం శుభవార్తని చెప్పడానికి ... సరే గానీ అన్ని గంటలు ఏం చేసావ్ విమానంలో’’

వాళ్ళెక్కిన క్యాబ్ అమీర్‌పేటవైపు బయలు దేరింది.

‘‘అమ్మా! ప్లైట్‌లో తినడానికి, తాగడానికి బోలెడుంటాయి. చదువుకోవచ్చు. సినిమాలు సినిమాలు చూడోచ్చు. బోర్ కోడితే నిద్రపోవచ్చు. అమ్మా! చాలా రకాల డ్రింక్స్ వుంటాయి. తాగితే హాయిగా నిద్రపోవచ్చు.’’

నిర్మల ఏం మాట్లాడలేదు.

‘‘ఏంటమ్మా! తాగాననా?’’

‘‘ఏం కాదులే...’’

అనలకి అర్థమైంది. నాన్న తాగుడు.. అమ్మ పడిన కష్టాలు.

‘‘సారీ అమ్మా!’’ అమ్మ మెడ చుట్టూ చేతులేస్తూ గోముగా అంది.

‘‘పోరా... ఏం కాదులే.. నువ్వు తప్పు చెయ్యవని నాకు తెలుసు... నా బంగారు తల్లివి కదా’’

‘‘తప్పా? తాగడం తప్పు కాదమ్మా.. నాన్నలా తాగడం తప్పు.’’

‘‘తాగుడు తప్పే... సరే పొనీయ్ కానీ.. అమ్మమ్మ భలే ఎగ్జైటెడ్‌గా వుంది. వెంటనే వచ్చెయ్య మంటోంది..’’

‘‘అమ్మా! నీ ఫోన్ ఇవ్వు... అమ్మమ్మతో మాట్లాడతా’’

అవతల అమ్మమ్మ ఏం చెబుతోందో అనల భలే..భలే.. వచ్చేస్తాం... నాలుగు రోజులు ఇక్కడుంటా...పనుంది...   అమ్మమ్మా! అవునా... భలే..ఉంటాను అమ్మమ్మా!’’ఇల్లొచ్చింది.

**************

‘‘ఏంట్రా ఇవన్నీ...

అనల సూట్ కేస్ తెరిచి తను తెచ్చిన వస్తువులన్నింటినీ బయటకు తీస్తోంది.

‘‘ఇదా... వైన్ బాటిల్.. నా ఫ్రెండ్ వుంది కదా రిథమ... దానికిష్టం...’’

‘‘అక్కడి నుండి మోసుకు రావాలా?’’

‘‘ఇది ఒరిజినల్ ఫ్రెంచ్ వైన్... ఇక్కడ దొరుకుతుందేమో తెలియదు. అమ్మా ఇది నీ కోసం... లేేప్ టాప్.. మనం రోజూ చాట్ చేసుకోవచ్చు. స్కైప్‌లో మాట్లాడుకోవచ్చు...’’

‘‘అబ్బ... నాకవన్నీ రావు లేరా...’’

‘‘నేను నేర్పిస్తాగా... వై ఫై పెట్టిద్దాం. అమ్మా! ఇందులో అమ్మమ్మకి ఏం సెలెక్ట్ చేస్తావో నీ ఇష్టం’’

‘‘అమ్మమ్మకా...’’ కాలింగ్ బెల్ మోగింది.

అనల స్ప్రింగ్ లా లేచెళ్ళి తలుపు తీసింది. రిథమ... ఇద్దరూ ఒకర్నొకరు వాటేసుకుని లోపలికొచ్చారు.

‘‘హాయ్ ఆంటీ...".

‘‘హాయ్... రిథమా... ఎలా వున్నావ్?

‘‘బావున్నానాంటీ... ఎన్ని రోజులైంది దీన్ని చూసి’’ అంటూ మళ్ళీ అనలని గట్టిగా వాటేసుకుంది.

‘‘రీతూ... నువ్వు కూడా అంతర్వేది కొస్తావా? అమ్మమ్మ వాళ్ళ ఊరికి’’

సోఫాలో సెటిలయ్యారు ఇద్దరూ..

నిర్మల వంటింట్లోకి వెళ్ళిపోయింది.

‘‘ఎప్పుడూ... వీకెండ్ అయితే ఓకె.’’

‘‘అమ్మా! రీతూ కూడా మనతో వస్తుంది.’’

ఇద్దరూ అంతులేని కబుర్లలో మునిగిపోయారు.

ఇల్లంతా కబుర్లతో, వాళ్ళిద్దరి నవ్వులతో మారు మోగుతోంది.

నిర్మల ఆలోచిస్తూ వంట చేస్తోంది.

ఎంత హాయిగా వున్నారిద్దరూ...
వాళ్ళ డ్రెస్సులు వాళ్ళ ఆలోచనలు, వాళ్ళ శరీర కదలికలు ఎంత డిఫరెంట్‌గా వున్నాయి. ఆ వయసులో తనెలా వుంది. తన ఆలోచన లెలా వున్నాయి?

‘‘అమ్మా! ఏం చేస్తున్నావ్? మనం బయటకెళదాం. డిన్నర్ బయటే’’ అంటూ వంటింట్లోకి వచ్చింది అనలు.

‘‘నేనెందుకు లేరా? మీరిద్దరూ వెళ్ళండి’’.

‘‘లేదు లేదు... నువ్వు రావాలి. పద.. పద... రెడీ అవ్వు’’ అంటూ స్టౌ ఆపేసింది.

ఓ అరగంట తర్వాత ముగ్గురూ రిథమ కార్లో వున్నారు. ఆ తర్వాత కారు మెయిన్‌లాండ్ చైనా రెస్టారెంట్ ముందాగింది.

‘‘హమ్మో! ఈ హోటల్ కా.. చైనా వాళ్ళ కప్పలు.. పాములు పెడతారట’’

‘‘కమాన్ అమ్మా! ఇక్కడ ఫుడ్ బావుంటుందని రీతూ చెప్పిందిలే’’

వాలెట్ పార్మింగ్‌లో కార్ ఇచ్చేసి ముగ్గురు హోటల్ వేపు నడుస్తున్నారు.

ఎవరో హఠాత్తుగా అనల జుట్టు పట్టుకుని లాగుతూ ‘హాయ్ బేబీ’’ అంటూ వెళ్ళిపోతున్నాడు. అనల మెరుపు వేగంతో పరుగెత్తి వెళ్ళి వాడి కాలర్ పట్టుకుని ఎడాపెడా వాయించేసింది. వాడు చొక్కా వదిలించుకుని పరుగే పరుగు... నిర్మల అదిరిపోయింది.

‘‘అన్నూ...ఏంటిరా? ఇది అమెరికా అనుకున్నావా? వాడు వెళ్ళి ఒక గ్యాంగ్‌తో మళ్లీ వస్తాడు’’ అంది భయపడుతూ... 

‘‘ఏడిసాడు.. మళ్ళీ ఈ చుట్టుపక్కలకి రాడు ఆంటీ...’’

‘‘ఏంటమ్మా! ఇదేమన్నా సినిమానా? ఎంత ధైర్యం వాడికి నా వొంటిమీద చెయ్యి వెయ్యడానికి బాస్టర్డ్... పదండి... పదండి.. భలే ఆకలేస్తూంది.’’

నిర్మల వాళ్ళ ననుసరించింది కానీ.. అన్నూ తెగింపు, ధైర్యం చూసి భయపడింది. అదే సమసయంలో సంతోషించింది. తను పనిచేసే ఆఫీసులో కోలీగ్స్ చెత్త కామెంట్లు, సతాయింపులు మౌనంగా భరించడమే కానీ ఎప్పుడైనా ఎదురు మాట్లాడిందా? తన మొగుడు ఎంత హింసపెట్టే వాడు? ఏ రోజైనా తిరగబడిందా? తాగి తాగి చనిపోయాడు... అతను బతికుండగా ఒక్కరోజైనా సుఖపడిందా?

‘‘అమ్మా!... ఏంటి ఆలోచిస్తున్నావ్? ఏం తిందాం చెప్పు’’.

‘‘హమ్మో! నా కేం తెలుసు... మీరె చెప్పండి. నచ్చితే తింటా’’ అంది.

అన్ని టెబుళ్ళు నిండిపోయాయి. గోలగా మాట్లాడుకుంటున్నారు. అవతలి వేపు ఎవరిదో పుట్టిన రోజు సెలబ్రేషన్స్.

ఏవేవో ఆర్డర్ చేసారు. అనల, రిథమ హాయిగా కబుర్లాడుకుంటూ, నవ్వుకుంటూ తింటున్నారు.

నిర్మలకి పెద్దగా నచ్చలేదు. తిన్నానని పించింది.

పదిన్నరకి రిథమ నిర్మల వాళ్ళని దింపేసి వెళ్ళిపోయింది.

******************

నర్సాపూర్ ఎక్స్‌ప్రెస్ ఎక్కడానికి సికింద్రాబాద్ ప్లాట్‌పారం మీద ఎదురుచూస్తున్నారు. అనల, నిర్మల.

‘‘రిథమ కూడా వచ్చుంటే బావుండేది. నీకు బోర్ కొట్టకుండా తోడుండేది’’ నిర్మల అంది.

‘‘సడెన్ గా  బెంగుళూరు వెళ్ళాల్చొచ్చిదట. అమ్మమ్మ గారి ఊరిలో నాకేమీ బోర్ కొట్టదు. యు డోంట్ వర్రీ అమ్మా! ’’.

పదిన్నరకి ట్రయిన్ వచ్చింది. ఏసి సెకెండ్ క్లాస్ లో సర్దుకున్నారు.

పడుకోబోతూ అనల అడిగింది. ‘‘అమ్మా! ఎన్నింటికి నర్సాపూర్ చేరతాం’’.

‘‘ఎనిమిది దాటుతుంది. మాయిగా పడుకో.. అది లాస్ట్‌స్టాప్. రామం మావయ్య కారు పంపుతానన్నాడు లే’’.

‘‘అయితే ఇంకేం... హేపీగా నిద్రపోవచ్చు’ అంటూ ముసుగు పెట్టేసింది అనల.

నిర్మల కూడా పడుకుంది.

*********************

ఎనిమిదిన్నరకి ట్రయిన్ నర్సపూర్ చేరింది. స్టేషన్‌కి శ్రీధర్ వచ్చాడు.

‘‘అత్తయ్యా! బావున్నారా... అన్నూ.. ఎలా వున్నావ్’’.

‘‘బావున్నాం రా... అమ్మ నాన్న, అమ్మమ్మ ఎలా వున్నారు.

‘‘అంతా బావున్నారత్తయ్యా... నువ్వెప్పుడొచ్చావ్ అన్నూ’’

‘‘వారం అయింది శ్రీధర్.. ఏంటి మన కారు డైరక్టుగా దానిమీదకి వెళ్ళిపోతుందా?’’ ఆశ్చర్యంగా గోదావరిలో ఉన్న పొడవాటి పంటిని చూస్తు అంది.

‘‘వెళ్ళిపోతుంది.. చించినాడ దగ్గర గోదావరి మీద బ్రిడ్జి కట్టారు కానీ అలా దూరమౌతుంది. ఈ పంటి మీద దాటేస్తే అంతర్వేదికి గంట కూడా పట్టదు.’’ అన్నాడు జాగ్రతత్తగా కారుని పంటి మీద ఎక్కిస్తూ...

‘‘వారేవా..భలే ఉంది.. గోదావరి భలే మెరుస్తోంది.’’ అంది సంబరపడుతూ అనల.

పంటి దిగి.. కారు సఖినేటిపల్లి మీదగా పచ్చటి కొబ్బరి తోటల్లోంచి రయ్‌మంటూ దూసుకెళ్ళితోంది. అనల శ్రీధర్ పక్క సీట్లో కూర్చుని ఆ పచ్చదనాన్ని ఎంజాయ్ చేస్తోంది.

అనల శ్రీధర్‌ని బావా అని పిలిస్తే బావుండు. చెబితే కొప్పడుతుంది. నిర్మల ఆలోచిస్తోంది. అన్నూ పెళ్ళి మాట ఎత్తాలంటే భయం. నేను ఇప్పుడే చేసుకోను అంటుంది. శ్రీధర్ కూడా బాగా చదువుకున్నాడు. వ్యవసాయం చేస్తూ ఊళ్ళోనే వుండిపోయాడు. ఇద్దరూ ఈడూ జోడూ బావుంటారు కూడా.... ఆమె ఆలోచనలు సాగుతూనే వున్నాయి.

ఎత్తైన అరుగులతో ఠీవిగా నిలబడి వుంది ఆ ముండువా లోగిలి.ఆ ఇంటి ముందు కారాగింది. ఇంటి చుట్టూ కొబ్బరి చెట్లు ..ఇంటి ముందు పెళ్ళి పందిరి.

‘‘అమ్మమ్మా!’’ అంటూ లోపలికి పరుగెత్తింది అనల.

‘‘వచ్చేసారా? ఏంటీ ఇంత పొడుగైపోయావ్... మీ మీయమ్మేదీ ?’’ సంపూర్ణమ్మ.

"అమ్మ వస్తుందిలే.. ఎలా వున్నావ్ అమ్మమ్మా!’’ అమ్మమ్మ మెడకి వేలాడుతూ అనల.

‘‘రైలు బాగా లేటల్లే వుందే.. ముందు ముఖాలు కడగండి. కాఫీ తాగుదురుకానీ’’

ఈలోపు బయట ఎవరో పలకరిస్తే మాట్లాడి నిర్మల లోపలి కొచ్చింది.

‘‘ఏం పాపా... ఎలా వున్నావ్’’ నిర్మలని సంపూర్ణ పాపా అని పిలుస్తుంది.

‘‘నాకేం బాగానే వున్నాను. క్రితం నెలేగా పెళ్ళికని వచ్చాను. . నీ ఆరోగ్యం ఎలా వుందమ్మా’’.

‘‘అవుననుకో.. ఎనభై ఏళ్ళ వయసులో నేనెలా వుంటానే.. ఫర్వాలేదు. నడుస్తోంది.’’

‘‘నా దగ్గరొచ్చి ఉండమంటే వినవుకదా..’’

‘‘స్టాప్... స్టాప్.. మీ ఇద్దరూ మొదలెయ్యాకండి. అమ్మమ్మా! ఆకలి.. టిపిన్ పెట్టు’’.

‘‘నా బంగారమే.. అయ్యో! ఐదు నిమిషాలాగు... వెంకమ్మా... ఇడ్లీ లేసేసావా... పాపం. పిల్ల ఆకలంటోంది..’’

‘‘ఆయ్.. వేసేసానండి... పచ్చడి కూడా నూరేసానండి అమ్మగారూ’’ వెంకమ్మ.

‘‘అయితే పెట్టేయ్.. పదండి.. టిఫిన్లు తిందురుగాని’’ హడావుడి పడుతోంది సంపూర్ణ.

‘‘అన్నూ... మన ఆవు ఈనింది.. జున్ను తింటావా?’’

‘‘ఓ.. జున్నంటే నాకు చాలా ఇష్టం. ఆవు దూడలు ఎక్కడున్నాయ్ అమ్మమ్మా’’

‘‘పోలాన వున్నాయ్.. కోడిదూడ భలే ఉషారుగా వుందంట శ్రీధర్ బావ చెప్పాడు’’.

‘‘అయితే శ్రీధర్‌తో నేను పొలమెళతా...’

‘‘పోలానికా.. వద్దులేవే’’ అంది నిర్మల.

‘‘ఎళ్ళనీయవే.. సరదాపడుతుంది కదా’’.

*************************

సాయంత్రం శ్రీధర్‌తో కలిసి పొలమెళ్ళింది అనల. పచ్చటి పంట పొలాలు... గట్ల మీద సైనికుల్లాగా లైనుగా కొబ్బరి చెట్లు. పశువుల కోసం వేసిన పాకలో కూర్చీలున్నాయి. పాలేరు కుర్చీలు తెచ్చి కొబ్బరి తోటలో వేసాడు.

‘‘ఆవు దూడేది...’’

‘‘అదిగో ఆ పాకలోపల కట్టేసి ఉందిగా...’’

‘‘వదలమనవా.. శ్రీధర్’’

‘‘నారాయణా... దూడని కట్టేసి ఇటు తీసుకురా’’ పాలేరుకు చెప్పాడు.

దూడ చెంగుచెంగుమంటూ ఎగురుకుంటూ వచ్చింది. తెల్లగా వుంది. నుదిటి మీద గోధుమ రంగు మచ్చ.

‘‘భలే వుంది... నారాయణ.. నాకివ్వు నేను పట్టుకుంటాను.’’ దానితో పాటు ఎగురుతోంది. అది తోక బిగబెట్టి చెంగుమంటూ ఎగురుతోంది. ఛాన్సు దొరికితే తల్లి దగ్గరకు ఉరకాలని చూస్తోంది.

‘‘నారాయణా! ఇంకచాల్లే... దూడని కట్టేసి కొబ్బరి బొండాలు తియ్య’’ అన్నాడు శ్రీధర్

చీకటి పడేవేళకి ఇల్లు చేరింది అనల... శ్రీధర్ బండి దిగేసి ఊళ్ళోకొస్తున్న ఎద్దుల బండెక్కింది. బండి తోలేవాని పక్కనచేరి బండి తోలుతుంటే శ్రీధర్ నవ్వుతూ చూసాడు.

‘అన్నూ.. మీ అమ్మ చూస్తే నన్ను తిడుతుంది. అది ఎక్కుతానంటే నువ్వెలా ఎక్కనిచ్చావ్ అంటుంది’’.

‘‘ఇల్లు దగ్గర పడగానే దిగిపోతాలే’’ అంది నవ్వుతూ.

*****************

వారం రోజులు గడిచిపోయాయి. అనల చుట్టూ పక్కల ప్రాంతాలన్నీ తిరుగుతోంది. ఒకరోజు గుడి దగ్గరకెళ్ళింది. ఒక రోజు సముద్రం, లైట్‌హౌస్ చూసింది.

‘‘శ్రీధర్.. అన్నా చెల్లెల గట్టుకు తీసుకెళ్లవా?’’

అంతర్వేది దగ్గర గోదావరి సముద్రంలో కలుస్తుంది. ఆ చోటునే అన్నాచెల్లె గట్టు అంటారు.

‘లాంచి దొరికితే వెళదాంలే.. నువ్వు భయపడవు కదా.. అక్కడ సముద్రంలో అలలు గోదావరిలోకి వెనక్కి వస్తాయి. లాంచి ఎగిరెగిరి పడుతుందిమరి.  భయపడతావేమో’’

‘‘నాకేం భయం లేదు....ఇంతకు ముందు వెళ్ళాం కదా... వెళదాం’

‘‘సరేలే.. ఇంక దిగు ఇల్లోచ్చింది’’

బండిలోంచి చెంగున ఉరికి ఇంట్లోకి వెళుతుంటే శ్రీధర్ నవ్వుతూ చూస్తూ ‘‘ఏం పిల్లరా బాబూ’’ అనుకున్నాడు.

*******************

హైదరాబాదు తిరిగి వెళ్ళే రోజులు దగ్గర పడుతున్నాయి. అనల ఆ పల్లెటూరంతా చుట్ట బెడుతోంది. నిర్మల కూతురి పనులన్నీ గమనిస్తూనే వుంది. అమ్మమ్మ అయితే మురిపెంగా ‘‘దీనికి అన్నీ నా బుద్ధులే’’ అంటూ మురిసిపోతుంది.

ఆ రోజు రాత్రి అనల అమ్మమ్మ దగ్గర చేరింది. భోజనాలైపోయాయి. నిర్మల నిద్రపోవాలని తన రూవ్‌ులోకి వెళ్ళబోతుంటే

‘‘అమ్మమ్మా! నువ్వు తాతయ్యను వదిలేసావంట నిజమేనా’’

‘‘అన్నూ.. పెద్దంతరం చిన్నంతరం లేకుండా ఏం మాటలవి. ఇప్పుడెందుకు.’’

‘‘ఫర్వాలేదు లేవే.. .. ఎవరు చెప్పారు.’’

‘‘ఊర్లో ఎవరో అన్నారమ్మమ్మా! నిజమేనా?’’

‘‘జనాలు ఇంకా మర్చిపోలేదన్న మాట... ఏ నాటి మాట..’’

‘‘అమ్మమ్మా! ప్లీజ్ చెప్పవా! ఏం జరిగింది.’’

‘‘అన్నూ... అమ్మమ్మని పడుకోనీయ్... పద... మనం వెళ్ళిపడుకుందాం’’.

‘‘పాపా.. నువ్వెందుకు కంగారుపడతావ్... చెబుతానుండు’’.

అనల అమ్మమ్మ మంచమెక్కి వినడానికి సిద్ధంగా కూర్చుంది.

................

పదమూడేళ్లప్పుడు నా పెళ్ళయింది. మీ తాతకి ఇరవై పైనే... వాళ్ళది అనకాపల్లి... మీ తాత రెవెన్యూ డిపార్ట్‌మెంటులో పని చేసేవాడు. ఎప్పుడూ క్యాంపులు తిరుగుతుండేవాడు. మీ అమ్మ, రామం మావయ్య పుట్టాక నాకు మరో ఇద్దరు పుట్టి పోయారు. ఇంట్లో నౌకర్లు, ఇంటి నిండా సరుకులు.. లోటుండేది కాదు. మీ తాతయ్య ఇంట్లో వుండేది తక్కువ. అది బ్రిటిష్ వాళ్ళ కాలం కదా! మనకి ఇంకా స్వాతంత్రం రాలేదు. అప్పుడప్పుడూ దొరలు కూడా మనింటి కొచ్చేవారు. మీ తాత తాసిల్దార్ అయ్యాడు. గుర్రం మీద తిరుగుతుండే వాళ్ళు. మీ తాత గురించి చుట్టాలు రకరకాలుగా చెప్పెకునేవాళ్ళు. దొరలతో కలిసి తాగుతాడని, తిరుగుతాడని.. ఏంటేంటో చెప్పుకునే వాళ్ళు. నేను పట్టించుకునే దాన్ని కాదు. నాకు పిల్లలతో, ఇంటిపనితో సరిపోయేది.

‘‘నువ్వెప్పుడూ తాతయ్యని అడగలేదా అమ్మమ్మా’’ హఠాత్తుగా అడిగింది అనల. నిర్మల నిశ్శబద్ధంగా వింటోంది.

‘‘ఏమని అడగమంటావ్... అసలు మాట్లాడ్డానికే భయం. సింహంలా ఉండేవారు. గుర్రం మీద వెళుతుంటే జనాలే భయపడేవాళ్ళు.’’

‘‘అదేంటి.. అందరూ అలా అంటుంటే నీకు బాధగా వుండేది కాదా..  అమ్మా! నీకు తెలుసా?’’

‘‘నీకు తెలియదే వెర్రి పిల్లా! భర్తల్ని అడగడమే.. అంత ధైర్యం ఎవరికీ వుండదు... ఆ రోజులు వేరు’’.

‘‘ఏంటి వేరు... ఈ రోజుల్లో మాత్రం ఏం గొప్పగా వున్నాయి? మా నాన్న లేడా? మా అమ్మ ఎపుడైనా మా నాన్నని ఎదిరించిందా? తాగొచ్చి కొడుతుంటే దెబ్బలు తినేది...’’ తండ్రి గుర్చొచ్చి కోపంతో ఊగిపోయింది అనల.

‘‘నిజమేనే... మీ అమ్మకన్నా నేనే నయం... మీ అమ్మకి ఉద్యోగముంది. సంపాదనుంది. అయినా మీ నాన్నని వదలలేకపోయింది’’.

‘‘ఆ... బాగా చెబుతావ్‌లే అమ్మా! వదిలెయ్యడం అంత తేలికా? పైగా నాకో ఆడపిల్లుంది. దాని గురించి ఆలోచించాలా? వద్దా?’’నిర్మల ఉక్రోషంగా అంది.

‘‘ఛ... ఛ.. నా గురించి నాన్నను భరించావా?’’

‘‘సరేలే... ఇపుడవన్నీ ఎందుకు? అన్నూ... పెళ్ళింటే ఏంటో... దాన్నుంచి ఎందుకు బయటపడలేరో నీకు అర్థం కాదులే...’’

‘‘అలాంటి దాన్నుండి నువ్వెలా భయటపడ్డావ్ అమ్మమ్మా! వెరీ ఇంట్రస్టింగ్... చెప్పు.... చెప్పు’’

‘‘చెప్పాను కదా! మీ తాతయ్య గురించి ఎవరెన్ని చెప్పినా పట్టించుకునే దాన్ని కాదు. ఆయన్ని అడిగేదాన్ని కాదు. అలాంటిది ఒకరోజు ఎవరో ఒకామెని తనతో  ఈ ఊరికి తీసుకొచ్చేసాడు."

‘‘అవునా???’’

‘‘అవును. వాళ్ళు ఊళ్ళోకి వచ్చారని ట్రావలర్స్ బంగళాలో వున్నారని నౌకరొచ్చి నాకు చెప్పాడు. నేను తెల్లబోయాను. చాలా కోపమొచ్చింది. ఇంత కాలం బయట ఎన్ని వేషాలేసినా పట్టించుకోలేదు. ఏకంగా ఇంటికే తీసుకొచ్చేస్తాడా? ఇంట్లోకి రానీయొద్దని గట్టిగా అనుకున్నాను. ఇంటికి ఒక పెద్ద సింహద్వారం వుండేది. దాన్ని మూసేయమని చెప్పాను.’’

‘‘సూపర్ అమ్మమ్మా..  ఐ లవ్ యూ’’ అనల అమ్మమ్మకి ముద్దు పెట్టింది.

‘‘మహా డాబుగా ఇద్దరూ ఆ సాయంత్రం ఇంటికొచ్చారు. నేను తలుపు తియ్యలేదు. ఎంత కొట్టినా తలుపు తియ్యలేదు. పిల్లలిద్దరినీ అక్కున చేర్చుకుని బిక్కు బిక్కుమంటూ...కూర్చున్నాను.. తలుపులు పగలగొట్టిస్తారేమో అని భయమేసింది.కానీ అలా చెయ్యలేదు. జనం గుమిగూడారు. వింత చూస్తున్నారు. తలోమాట అంటున్నారు.

ఇంక లాభం లేదని వాళ్ళు వెళ్ళిపోయారు. నేను చాలా ఏడ్చాను... ఈ పిల్లలతో ఎలా అని దిగులు పడ్డాను. ఆ తర్వాత నేను మీ తాత ముఖం చూడలేదు. వాళ్ళిద్దరూ వైజాగ్‌లో కాపురం పెట్టారని తర్వాత తెలిసింది.’’

‘‘అమ్మమ్మా... నువ్వు సూపర్ వుమన్’’

‘‘ఆ సూపరే... తర్వాత ఎన్ని కష్టాలు పడ్డామో  నీకేం తెలుసు. నాన్న మాకు అన్నీ అమర్చాడు కాబట్టి సరిపోయింది.’’

‘‘అవునే.. చాలా కష్టాలు పడ్డాం. కానీ నేను మాత్రం మీ తాతని క్షమించలేకపోయాను. ఆయన చనిపోయినపుడు కూడా నేనెళ్ళలేదు.’’

‘‘అమ్మా! అమ్మమ్మ ఆత్మగౌరవం నుంచి నువ్వేం నేర్చుకోలేదు. నాన్న నిన్నెలా కొట్టేవాడో నాకు తెలుసు. ‘‘ఎందుకమ్మా! అమ్మమ్మకి చదువు లేదు.. ఉద్యోగం లేదు... అయినా తెగించింది. నీకు చదువుంది. ఉద్యోగముంది... ఎందుకని నాన్నని వదిలేయలేకపోయావ్?’’

‘నీకు తెలియదు... మగదిక్కులేని సంసారం ఎలా వుంటుందో నాకు తెలుసు. నువ్వలా కాకుండదనే నేను సహించాను’’ నిర్మల గొంతులో నిర్వేదం.

‘‘అయ్యో! అమ్మా! నా కోసమా?’’ అమ్మమ్మని వదిలి అమ్మ దగ్గర కెళ్ళి... అమ్మ గుండెల్లో దూరిపోయింది.

‘అవును రా అన్నూ!!..నీ కోసమే... తండ్రి లేకపోవడం.. ఆ లోటు నాకు తెలుసు... అయినా నాకు మీ అమ్మమ్మంత ధైర్యం కూడా లేదు.’’

‘‘నువ్వనుకున్నావ్‌కానీ... ఇప్పుడు నాన్నేలేడు. నీ కోసమే మీ నాన్న హింసను భరిస్తున్నాని చెప్పుంటే నాన్నను వదిలేయ్‌మనిచెప్పేదాన్ని కదా’’

‘‘సర్లే.. అయినా అవన్నీ ఇప్పుడెందుకురా? అమ్మా! దీని పెళ్ళి సంగతేంటో కనుక్కో... నా మాట వినడం లేదు’’ నిర్మల తల్లితో అంది.

‘‘అర్రే... వుండమ్మా... కథ క్లైమాక్స్‌లో వుంది. ‘‘అమ్మమ్మా! నీ కింత దైర్యం ఎలా వచ్చింది? తాతయ్యని ఇంట్లోంచి గెంటేసేంత తెగువ?’’ మళ్ళీ అమ్మమ్మ దగ్గర చేరింది.

‘‘ఏమో! అలా వచ్చిందంతే... మీ తాతయ్యని వేరేవాళ్ళతో పంచుకోలేకపోయా... నీకు తెలుసా? భ్రమర అదే.. మీ తాతయ్య రెండో పెళ్ళి చేసుకుని తీసుకొచ్చినామె నా దగ్గర కొచ్చింది.’’

‘‘అవునా! కథలో మలుపు భలే వుంది’’.

‘‘మా అమ్మ జీవితం నీకు కథలా వుందా?’’ గయ్‌మంది నిర్మల.

‘‘అమ్మా ప్లీజ్.. చెప్పు అమ్మమ్మా’’

‘‘భ్రమర చిన్న పిల్ల... ఏదో ఊళ్ళో గుమాస్తా కూతురు. మీ తాతకి క్యారియర్ తెచ్చిస్తే... ఆమెను లోబరుచుకున్నాడట. అలా చాలాసార్లు జరిగిందట. గుమాస్తా భయపడిఎవరికీ చెప్పలేదు. ఆ పిల్లకి కడుపొచ్చింది. ఊళ్ళో పెద్ద గొడవైతే... మీ తాత ఆ పిల్లను వెంటబెట్టుకొచ్చేసేడు. నాకు భ్రమరని చూస్తే చాలా జాలనిపించింది.’’

‘‘జాలా? అమ్మా! నీ కాపురం కూల్చింది ఆమెనే కదా?’’నిర్మల కోపంగా అంది.

‘‘తప్పంతా మీ నాన్నది... భ్రమర నిస్సహాయకురాలు... ఏం చేస్తుంది చెప్పు... ’’

‘‘అమ్మమ్మా! యీ ఆర్ గ్రేట్. ఐ యాం ప్రౌఢ్ ఆఫ్ యూ’’.

‘‘సరే... మీ అమ్మ అడిగిందానికి ఇప్పుడు సమాధానం చెప్పు... నా కథ అయిపోయింది. నీకు పెళ్ళి కొడుకును చూడాలి కదా!’’

‘‘వేరే చూడ్డం ఎందుకమ్మా! శ్రీధర్ లేడా ...ఏం వాడికేం తక్కువ?’’

‘‘అన్నీ ఎక్కువే... శ్రీధర్ చాలా మంచివాడు...చదువుకుని కూడా చక్కగా వ్యవసాయం చేస్తున్నాడు.’’

‘‘మరింకేం..’’

‘‘ఏంటి ఇంకేం’’

‘‘నీ కెవరన్నాఫ్రెండ్ వుంటే చెప్పరా పోనీ’’

‘‘ఫ్రెండ్స్ చాలా మంది వున్నారు. మీ ఇద్దరికీ ఈ రోజు చెబుతున్నా... నేను అరేంజ్‌డ్ పెళ్ళి చేసుకోను. కట్నాలు, కానుకలు, ఆడంబరాలు... ఐ డోంట్ లైక్’’.

‘‘అయితే ఏం చేస్తావే... పెళ్ళి చేసుకోవా?’’

‘‘తెలియదు’’.

‘‘తెలియదా? పిచ్చి పట్టిందా’’నిర్మల అరిచింది.

‘‘అమ్మా! ఆవేశపడుకు.... నా జీవితం గురించి నాకు కచ్చితమైన అభిప్రాయాలున్నాయి.పెళ్ళి పెద్ద ముఖ్యం కాదు. నాకు కొన్ని ఆశయాలున్నాయి. మొదట అవి తీర్చుకోవాలి. నా పెళ్ళిలో మీ పాత్ర ఏమీ వుండబోదు... నాకు అన్ని విధాలా నచ్చినవాడు ఎదురైతే నేనే నిర్ణయించుకుంటాను. మీకు తప్పకుండా చెబుతాను. నిర్ణయం మాత్రం నాదే....’’ అనల గొంతు దృఢంగా పలికింది.

‘‘అంటే... నీ పెళ్ళి మేము చేయెద్దా? నీ కోసం బోలెడు బంగారం... నగలు... సామాన్లు కొని వుంచానే...

‘‘ఆహా... హా.... నేను చెబుతూనే వున్నాను. నాకు నగలొద్దని... నువ్వు వినలేదు... ఎవరికైనా దానం చేసేయ్’’

అమ్మా కూతుళ్ళిద్దరూ అనలనే చూస్తున్నారు.

ఏంటీ పిల్ల ఇలా మాట్లాడుతుంది. కొంపదీసి ఎవరైనా అమెరికావోడిని పెళ్ళి చేసేసుకుంటుందా ఏంటి?

‘‘అమ్మమ్మా! నీ ధైర్యం నాకివ్వు... ప్రపంచాన్ని గెలిచేస్తాను... అమ్మా! నీ కన్నీళ్ళను నాకివ్వకు.. నేను నీ అంత బేలను కాదు. నాన్నలాంటి మనిషిని నువ్వు కాబట్టి భరించావ్... నేను వొక్కరోజు కూడా భరించను’’.

‘‘ఆ.. చెప్పావ్ లే... ఇది అమెరికా కాదు... ఇక్కడ నీ ఆటలు సాగవు... పొనీ ఎప్పుడు చేసుకుంటావో చెప్పు... నా దిగులు తగ్గుతుంది.’’ నిర్మల అనునయంగా అంది.

‘‘అమ్మా! డోంట్ వర్రీ... నాకు అమెరికా అయినా ఆంధ్రా అయినా వొక్కటే... పెళ్ళి విషయంలో నన్ను వొదిలేయ్.... అమ్మమ్మా! నువ్వు చెప్పు....పెళ్ళి చేసుకుని నువ్వు కష్టాలు పడ్డావ్... అమ్మా కష్టపడింది.... ఎందుకు అలాంటి పెళ్ళిలోకి నన్ను లాగాలని చూస్తున్నారు. ఏముంది దాంట్లో శోకమేకదా ?

‘‘అది కాదు బంగారం... అందరికీ కష్టాలే వుండవు. మగాళ్ళందరూ దుర్మార్గులు కాదు. పెళ్ళి మన సంప్రదాయం... కాదనకూడదు.’’

‘‘అమ్మమ్మా! అంటే పెళ్ళి జూదంలాంటిదన్నమాట... నాకు జూదమంటే ఇష్టం లేదు. ఇంక నాకు నిద్రొస్తోంది. ఇంతటితో ఈ మీటింగ్ ముగిసింది.’’ అంటూ లేచిపోయింది అనల. నిర్మల కూడా లేచింది.

‘‘అమ్మా! నా గురించి నువ్వేమీ దిగులుపడకు. నా పెళ్ళి గురించిన ఆలోచన నీ మనసులోంచి తీసేయ్. అమెరికాలో నాకో బోయ్‌ఫ్రెండ్ వున్నాడు. అతను బెంగాలీ... నా ఆలోచనలకు దగ్గరగా వచ్చినవాడు... నేను అతను కలిసి వుంటున్నాం. మాకు పెళ్ళి చేసుకోవాలనిపిస్తే నీ దగ్గరకే వస్తాం.’’ అమ్మను గట్టిగా హత్తుకుని ఈ మాట చెప్పినప్పుడు నిర్మల ఉలిక్కి పడడం అనలకు స్పష్టంగా తెలిసింది.

‘‘అన్నూ.... అంటే... మీరిద్దరూ కలిసి వుండడమంటే... ’’ గొంతులో ఏదో అడ్డం పడినట్టయింది.

‘‘అవునమ్మా.... మీం కలిసే వుంటున్నాం. నీ మాటల్లో చెప్పాలంటే మొగుడు పెళ్ళాల్లాగానే’’ అంటూ గట్టిగా నవ్వింది.

‘‘అన్నూ... తప్పు కదా! మన సంప్రదాయం కట్టుబాట్లు... ఎవరికైనా తెలిస్తే.’’ వణికిపోయింది నిర్మల.

‘‘తొక్కలో సంప్రదాయం... ఆడవాళ్ళని శోకమూర్తుల్లా బతకమంటుంది సంప్రదాయం. ఏంటి కట్టుబాట్లు... మారాలి. అన్నీ మారాలి... ప్రేమ వుంటేనే కలిసుండాలి... లేకపోతే విడిపోవాలి... హింసలు,తన్నులు, వేధింపులు, కట్నాలు, కానుకలు ట్రాష్... పెళ్ళంటే ఇదేగా... అమ్మా! నువ్వెప్పుడైనా నాన్నతో సుఫపడ్డావా? అమ్మమ్మ సుఖపడిందా? నేనలా కాదు... నేను అనలను...ఐ నో వాట్ టు డూ... ఐ కెన్ మానేజ్ మై లైఫ్... నా జీవితానికి నేనే కర్త  కర్మ క్రియ... దట్సిట్....’’

అనల ఆవేశం చూసి నిర్మల భయపడింది.

‘‘అమ్మా!! అశోక చెట్టు కింద సీత ఏడుస్తూ కూర్చున్నట్టు ఆడవాళ్ళు ఏడుస్తూ వుండాలని అందరూ ఆశిస్తారు. నేను శోకాన్ని గెలవాలనుకుంటున్నాను.
 నేను అశోకాన్ని... నేనెప్పుడూ ఆనందంగా వుండాలని కోరుకో అమ్మా!’’ అమ్మ గుండెల్లో దూరిపోతూ అంది అనల.

‘‘అన్నూ... నా బంగారం...  నువ్వెప్పుడూ ఆనందంగా, హాయిగా వుండాలి. నువ్వు గెలుస్తావని నాకు నమ్మకముంది. నువ్వెప్పుడూ అశోకంగానే వుండాలిరా...’’

వొకరిని ఇంకొకరు హత్తుకుని హాయిగా నిద్రపోయారు. ఎక్కడో తొలికోడి కూసిన శబ్దం లీలగా వినిపించింది.

                                                 **************

జీవన'చాయ్'

ఫోటోల కోసం నా ఫేస్ బుక్ పేజీని దర్శంచండి
https://www.facebook.com/satyavati.kondaveeti

Chai-enge 16 th Story ~

కొండవీటి సత్యవతి గారితో జీవన'చాయ్'

11. 26.
ఈ రాత్రి ఒక స్నేహశీలి గిరించి రాయాలని, రేపటి స్నేహితుల రోజుకి ఒక కానుకలా ఇవ్వాలని ఇప్పటికే రాసిన దానికి ఇంట్రడక్షన్ జత చేస్తున్నాను.

తను సత్యవతి గారు.
స్నేహానికి చిరునామా.
భూమిక'

తొలి పరిచయం తోనే ఈ విశేషణం ఎలా సాధ్యం అంటే 'ఒక మెతుకు చాలు' అంటారు కదా, అలా.! అంతే మరి. వారితో ఇందిరా పార్క్ సందర్శన ఒక్కటి చాలు, అక్కడ నేను తీసిన ఒక్క చిత్రం చాలు, తను ఎంతటి స్నేహ వస్చాల్యం తో ఉంటె అక్కడి ప్రకృతి నా చిత్రం లో అపురూపంగా కనిపిస్తుంది? నేను మనుషులను తప్ప ప్రకృతి దృశ్యాలు తీయను. కాని తనతో వెళితే నాగ మల్లిని తీసాను. లావెండార్ చెట్టును తీసాను. అడవి బాదం కాయను తీసాను, పురుగూ బూషి కూడా నాకు మహత్యం లా కాన వచ్చింది. తాను ఒక స్నేహితు రాలి తల దువ్వినట్టు, వెంట్రుకలను అలవోకగా ముందుకు వేసినట్టు ఒక చెట్టు ఆకులను ముందకు వేసి అప్పటిదాకా దానికి ఊపిరి ఆడని స్థితిని తప్పించడం చూస్తే, 'ఈమె మనిషి కాదు, ప్రకృతి' అనిపించింది. అలా తొలిసారి ఒక అడవిని, ఒక మైదానాన్ని, తోటని చూపించిన మాదిరి తను ఆ పార్క్ ను చూపడం ఒక చిత్రం. అనేక చిత్రాలు కూడా.

అందుకే ముందు నేను పోస్ట్ చేసిన నా చిత్రాలు చూడండి. తర్వాత ఒక చలన చిత్రం చూపించే ప్రయత్నం చేస్తాను, చూద్దురు గాని!

అవును మరి. సంక్షిప్తంగా చెప్పాలంటే తన జీవితం ఒక అద్భుతమైన చలన చిత్రం.
మామూలుగా ఒక స్టిల్ లైఫ్ ని చేసే రచయిత, కెమెరా దర్శకుడిని నేను. కానీ తాను చలన చిత్రం గనుక కొంత దృశ్యీకరించి చూపాలనిపిస్తోంది.

సో, కొండవీటి సత్యవతి గారు, డాటరాఫ్ కాసి అన్నపూర్ణమ్మ, శ్రీ రామ మూర్తి గారు. వారి కథ ఏమిటో చూడండి. రమారమి నాలుగు దశాబ్దాల చలన చిత్రానికి ఒక మూడుగంటల సంక్షిప్త రూపం ఇస్తే అదిలా ఉండవచ్చు నేమో!

వారి నాన్నగారు తనని హైదరాబాద్ తీసుకు వస్తూ ఉంటారు. అక్కడ టైటిల్స్ పడుతుండగా చిత్రం తొలి సన్నివేశం మొదలువుతుంది. ఆ టైటిల్స్లో కథానాయకి ఊరి పేరు ' సీతారామపురం' అని తొలుత పడుతుంది. తర్వాత రేడియోలో వార్తలు వినబడుతుంటాయి. ఊర్లో మగపిల్లలతో సమానంగా ఆటపాటల్లో నిమగ్నమైన ఆ అమ్మాయిపై కెమెరా ఒక్కసారి ఫోకస్ అయి తర్వాత బ్లర్ అవుతుంది. ఆడపిల్లనా మగపిల్లవాడా అర్థం కాదు. కానీ మల్లీ ఆమెను చూపిస్తే తను అమ్మాయే! ఆమెనే చూపిస్తూ, అక్కడి నుంచి ఆ షాట్ లాంగ్ షాట్లో వైడాంగిల్ లోకి మారి మళ్లీ ప్యాన్ అయిన క్రేన్ షాట్ గా మారి పైనుంచి తండ్రి రేడియో వార్తలు వింటూ ఉండగా క్లోజప్ లోకి వస్తుంది. రేడియో నుంచి ఆ మాటలు మరింత గట్టిగా వినిపిస్తూ ఉండగా పక్షుల అరుపులు, గ్రామీణ జీవితపు సంబ్రమం ఒకింత తగ్గి ఒక అంతర్జాతీయ వేదికపై తొట్టతొలిసారిగా 'మార్చి 8' అన్నది మహిళా దినోత్సవంగా మారుతున్న సంగతి మనకు కానవస్తుంది. లీలగా ఒక మార్చ్ సాంగ్ వినిపిస్తూ ఉంటుంది. అంతేకాదు, ఆ పాట ఒక్క మార్చ్ 8 కి మాత్రమే పరిమితం కాదు, ఆ మొత్తం సంవత్సరానికీ విస్తరిస్తుంటే కెమెరా మరింత వైడ్ అవుతూ ఉంటుంది.

'అవును. 1975. ఈ సంవత్సరానికి ఒక ప్రత్యేకత ఉంది. అదేమిటో కాదు, మహిళా సంవత్సరం. ఈ సంవత్సరాన్ని అంతర్జాతీయ మహిళా సంవత్సరంగా యునైటెడ్ నేషన్స్ ప్రకటించింది. దాంతో మహిళల జీవితాల్లో ఒక కీలక ఘట్టానికి తెరలేవబోతోంది' అంటూ ఆకాశవాణి వార్తలు పెద్దగా వినిపిస్తుండగా కెమెరా లక్షలాది మహిళల జీవన ఘడియలను, వారి జీవనచ్ఛాయలని చూపిస్తూ తిరిగి ఫోకస్ లో తెరపై కథానాయకి అటు తర్వాత ఆమె తండ్రి కనపడతారు. ఇంతలో ఆ వార్తలు విన్న తండ్రి డిగ్రీ చదివిన తన కూతురు భవితా ఈ సంవత్సరం నుంచే మారుతుందన్న ఆశతో ఉత్సహంగా రేడియో కట్టేసి కూతురిని రెడీ చేస్తుంటంలోకి మారుతుంది. ఆ అమ్మాయి కూడానూ ఉత్సాహంగా తండ్రి వెంట సీతారామపురం నుంచి హైదరాబాద్ బయలుదేరడం మలిదృశ్యం. ఇంతలో దృశ్యాల్లోకి ఆ ఊరు - అక్కడి నది, గోదావరీ దాటి వారిద్దరూ బాగ్యనగరం రావడం, అప్పటి ఆ ప్రయాణం అంతానూ ఒక కొత్త చరిత్రకు సంకేతంగా కానవస్తూ ఉంటుంది. దాంతోఒక్కపరి ఒక అమ్మాయి జీవితం గ్రామం నుంచి సరికొత్తగా నగరంలోకి రావడం, తర్వాత తనని ఇక్కడ బందువుల ఇంట్లో తండ్రి వదిసి వెళ్లడం...దృశ్యాలు చకచకా మారుతుండగా సరిగ్గా అదే సంవత్సరం మరో మహిళ...పండిత్ జవహర్ లాల్ నెహ్రూ కూతురు ఇందిరా గాంధీ భారత ప్రధానిగా ఎమర్జెన్సీ విధించడంతో హాయిగా వినవస్తున్న నేపథ్య సంగీతంలో అపశృతి దొర్లుతుంది. అప్పటిదాకా చూసిన రంగుల దృశ్యాల్లోకి నలుపు దృశ్యాలు తోడవుతాయి. దాంతో ఆ సన్నివేశం ఫ్రీజ్ అయి మళ్లీ కదులుతుంది.

నేపథ్యసంగీతం నుంచి మాటలు వినవస్తాయి. 'ఈ కథ ముందుగా కేవలం ఒక స్త్రీ తాలూకు జీవన గాథ మాత్రమే, ఇతివృత్గం ఒక్క స్త్రీకి పరిమితం అనుకునేరు. కాదు' అంటుందా వాయిస్ ఓవర్. వెనకాల నుంచి వినవచ్చే మహిళల స్వరాలు, వారి ఉత్తేజిత ప్రసంగాలు నిదానంగా తగ్గి అటు తర్వాత మొత్తం సమాజం నుంచి వినవచ్చే హాహాకారాలు పెరుగుతాయి. వాటినుంచి ఎదురీతనూ చెప్పే దృశ్యాలు వ్యక్తమవుతూ ఉంటై. అట్లా మొత్తం సంక్షుభిత సమాజం, అందులో ఒక స్త్రీ వాదం కలగలస్తుంది. అది బలోపేతమై విస్తరించి మొత్తం సమాజాన్ని దగ్గరకు తీసుకుంటూ ఉంటే, తనదైన వ్యక్తిత్వాన్ని సంతరించుకున్న కొండవీటి సత్యవతి గారి పాత్ర క్రమేణా ఒక నిండు మనిషిగా వికసించడం, ఒక చక్కటి మూర్తిమత్వం తెరపై భాసిల్లుతుండగా సినిమా టైటిల్ 'భూమిక' అని పడుతుంది.

+++

ఇట్లా అంతర్జాతీయ వేదికపై మహిళలకు సంబంధించిన కీలక సన్నివేశానికి యవనిక తొలగుతుండగా మరోవంక భారతదేశంలో ఒక మహిళా ప్రధాని చేత చీకటి తెరలు కమ్ముకుంటున్న సందర్భంతో కొండవీటి సత్యవతి గారి కథ మొదలవుతుంది. 1975 నుంచి 1985 దాకా -అంటే ఒక దశాబ్దాన్ని యునైటెడ్ నేషన్స్ మహిళా దశాబ్దిగానూ ప్రకటించింది. సరిగ్గా ఈ పదేళ్లలోనే తెలుగునాట స్త్రీ వాదం బలమైన పాయగా ఎదిగడమూ ఒక యాదృచ్ఛికత. ఈ సమయంలో తాను చదువుకున్న అమ్మాయిగా, ఉద్యోగం చేస్తున్న వనితగా, తెలియకుండానే చరిత్ర రచనలో ఒక భాగమై ఒక కథానాయకిగా మారుతుండటం విశేషం. ఆ కథానాయకి నగరంలో వేసే తొలి అడుగులు, నిదానంగానే అయినా అత్యంత సహజంగా, సుందరంగా, స్థిరంగా పాదుకోవడం- తాను ముందుకు వెళుతూ ఉండగా ఆ మహిళ నిండు వ్యక్తిత్వం దశలు దశలుగా తెలుగునీట ఒక స్త్రీ జీవితం ఎంత స్వతంత్రంగా, స్వేచ్ఛగా, జీవితేచ్ఛతో వికసించిందో ప్రతిబింబించేలా సాగడం- అదే అదే 'భూమిక' కథ.

+++

వడివడిగా కథ ముందూ వెనకలకూ వెలుతూ ఒక స్త్రీ తనదైన వ్యక్తిత్వంతో ఉద్యోగిగా, కార్యకర్తగా, రచయిత్రిగా, పాత్రికేయురాలిగా తెలుగునాట తనదైన భూమికను సంతరించుకుంటూ విహరించడంతో కథ పురోగమిస్తుంది. మారుతున్న సమాజంలో తన పాత్ర కూడా బహుముఖాలుగా విస్తరించడం ఈ కథలోని విశేషం.

కథానాయకి పాత్ర నిదానంగా ఎదుగుతుంది. ఒక్క పరి పైకి రాదు. ప్రస్తుతం భూమిక సంపాదకురాలిగా, పత్రికతో పాటు ఐదారేళ్లక్రితమే 'హెల్ప్ లైన్' గా అవతరించి అందరికీ అందుబాటులో ఉంటూ ఉండగా, తన తదుపరి కర్తవ్యాన్ని మరో కథానాయకి ప్రశాంతంగా స్వీకరించడానికి సంసిద్ధం అవుతుండటంతో ఆ పాత్ర కాసింత విశ్రాంతిని పొందడానికి వెసులుబాటును పొందుతూ ఉంటుంది. ఈ దశలో తొలి భాగమైన భూమిక కథ ముగుస్తుందనవచ్చు. అయితే సినిమా చివర్లో 'సశేషం' అని పడుతుందని వేరే చెప్పాల్సిన అవసరం లేదనుకుంటాను.

అయితే, ఇందులో తన భర్తా ఉన్నారు. ఎనభయ్యవ దశకంలో విజయవాడలో నాస్తిక సమాజం తరఫున జరిగే వేడుకల్లో నిప్పుల మీద నడుస్తుంది కథానాయకి. చివరికొచ్చేసరికి కాస్త తొణుకుతుందగా ఒకరు చేయి అందిస్తారు. వారినే తర్వాత భర్తగా స్వీకరించడం కథలో ఒక మలుపు.

చిత్రమే.అప్పుడు చిన్నఅడ్వకేట్ గా ఉన్న ఆయన తర్వాత సత్యవతిగారిని పెళ్లాడాక ఒక చిన్న సూట్ కేస్ తో ఆవిడ ఇంటికే రావడం అప్పట్లో చిత్రమే. అవును. కథ నిండా ఎవరూ ఊహించని మలుపులు. కల్పన లాగా తోచే జీవన సన్నివేశాలు. ఎన్నో పాత్రలు. తనలోని బహుముఖ వ్యక్తిత్వమూ వివిధ పాత్రలుగా కానరావడమూ అంతనూ ఒక స్నేహితం, శోభ. అయితే బాధితులు, నిస్సహాయులు, విధిరాతను ఎదిరించే మనుషులూ, ఇట్లా జీవితమూ, పోరాటమూ, ఘర్షణా, సంతోషమూ కలగలసి, కథ అనేక లేయర్స్ తో వర్తమాన చరిత్రను ప్రస్తావిస్తూ, గతం నుంచీ భవితలోకి సాగడం నిజంగానే ఒక కథలా ఉంటుంది. ఇదంతానూ - మార్పు యావత్తునూ చిత్రక పట్టేలా, ధ్వనించేలా -వీనుల విందైన ప్రకృతి ఒకటి సినిమా చివరికంటూనూ ఒక చలన సంగీతాన్ని వినిపించడం మరో విశేషం.

+++

భూమిక కథ ఒక హృద్యమైన గాథ. ఎందరితోనో అల్లుకున్న కథనం. ఆ కథలో తొలి దశలో ఉద్యోగిగా ఉంటూ ఉన్నప్పుడు కథానాయకికి తన భవిష్యత్తు పాత్ర ఊహకైనా రాదు. యాదృచ్చికంగా తాను ఒక నాటిక చూస్తూ ఉంటుంది. అది విడాకుల గురించిన నాటకం. అది చూశాక దాన్ని వేసిన వాళ్ల గురించి ఆరా తీస్తుంది. వాళ్లతో తాను కలిసి పనిచేయాలని నిశ్చయించుకుంటుంది. అట్లా తన అన్వేషణ 'ఆన్వేషి' బృందాన్ని పరిచయం చేయడం, కట్ చేస్తే అన్వేషి కార్యాలయంలోనే ఒక గది. అందులో భూమిక పత్రికా కార్యాలయం. అందులో సంపాదకురాలిగా తానే పనిచేస్తూ ఉండటం నిజంగా ఒక ఉద్విగ్న కథ. తనే రాసే ఒక నిజజీవిత కథ వంటి కథే.

సినిమా కథ కొనసాగుతూ ఉంటె, భూమిక కార్యాలయం లో మొదట ఉన్నచాలామంది ఒక్కొక్కరూ వెళ్లిపోతూ ఉండటం, తర్వాత తాను స్థిరంగా అదే భూమికలో ఉంటూ తాను వ్యక్తిగా విస్తరించడం, ఇదంతానూ వర్తమాన చరిత్రను, స్త్రీ వాదాన్ని బలంగా తీసుకు వచ్చిన మూర్తుల పరిచయంతో, వారి వేర్వేరు కార్యక్షేత్రాలతో అందులో తన జీవితం ఇరుసుగా ఈ చలన చిత్రం మన సమాకాలీన చరిత్రకు దర్పణంగా నిలవడం చాలా హాయిగా ఉంటుంది. హాయిగా ఉండటం ఎందుకంటే, ఈ చిత్రం లో గర్షణ పాత్రకన్నా జీవిత ఆవిష్కరణ జరగడమే సిసలు పాత్ర అన్నట్టు సత్యవతి గారి బ్రతుకు కాన రావడం ఒక కవితా న్యాయం అన్నట్టు ఉండటం అదొక చిత్రం. కథ సాగుతూ ఉంటుంది.

అన్నట్టు, తాను ఉద్యోగం చేయడం, ఆ ఉద్యోగాన్ని స్వచ్ఛందంగా విరమించుకోవడం, భూమిక సంపాదకురాలిగా తాను పనిచే్యడం- తర్వాత రెండు దశాబ్దాలు దాటే సరికి భూమిక హెల్ప్ లైన్ ప్రారంభం కావడం. స్త్రీలు తమ సమస్యలు చెప్పుకోవడానికి టెలిఫోన్ ను సైతం వినియోగించుకుంటూ ఉండటం, రక రకాల ఫోన్లు. వాటినుంచి తాను ఒక్కత్తిగా బయల్దేరడం, తర్వాత మిత్రులతో కలిస ఒక బృందంగా వెళ్లడం, ఒక యాక్టివిజం- ఒకరికి ఒకరు అండదండలుగా ఉండటం, పత్రికా-కార్యాచరణ- అట్లా పోలీసులు, న్యాయవాదులు, డాక్టర్లూ, రకరకాల వృత్తిదారులూ, మనుషులు. ఇట్లా - కథ స్త్రీ సమస్యల ఇతివృత్తం ఎలాంటిదో, అది ఎట్లా మిగతా ఇతివృత్తాలతో అల్లుకుని ఉన్నదో చెప్పడంగానూ ఆ సినిమా వేగంగా అనేక దృశ్యాలతో సాగిపోతూ ఉంటుంది. ఐతే ఎక్కడ విసిగూ విరామం ఉండదు. అదే విశేషం.

తర్వాత తాను తర్వాత సోషల్ నెట్ వర్క్ మీడియం అయిన ఫేస్ బుక్కులోనూ కనిపించడం అక్కడ తనను తాను హాయిగా ఆవిష్కరించుకుంటూ ఉండటం, ఆ క్రమంలో ఒక మెసేజ్. అది నేను పెట్టింది కావడం. దానికి తాను రెస్పాండ్ అవడం నా వరకు మరో విశేషం. తర్వాత ఒకరోజు తాను స్వయంగా డ్రైవ్ చేసుకుంటూ వస్తున్న కారు ఇందిరా పార్క్ దగ్గర ఆగడం, తాను పార్కులోకి నడిచి నడక సాగిస్తుండగా నేను కలవడం, కలిసింతర్వాత పార్కులోని ప్రతి చెట్టు, కొమ్మా, రెక్కా, పూవు కథలు కథలుగా వికసించడం, అసలు ఈ చెబుతున్న సినిమా అంతానూ ఇందిరాపార్కులోని ఒక్కో దృశ్యం దగ్గర నుంచి వెనక్కి నడిచి ముందుకు రావడం చిత్రం. ముందు నేను చెప్పినట్టు -నేను తెసిన ఒక్కో చిత్రం తో కథ వెనక్కు ముందుకూ నడుస్తూ చలన చిత్రం అవడం నిజమైన చిత్రం. ఇక్కడ ఆగాలి. విశ్రాంతి.

+++

ఇందిరా పార్క్ లో జీవన'చాయ్' కోసం మేము కలిసాక-చిత్రంగా మా సంభాషణ అంతా అయిపోయాక- బయటకు వస్తూ ఉండగా ఈ ఉద్విగ్న చిత్రానికి ఒరవడి 'ఆ 1975 కాదా?' అనుకోవడం ఒక ఆశ్యర్యం!

అప్పటి దాక మాకే తెలియదు. ఎవరి జీవితం వారు తిరిగి చూసుకుంటామా ఏమిటి? కాని చిత్రంగా అలా తోచింది. దాంతో ఒక ఆలోచన కలిగింది. ఇందిరాపార్క్ లోని ఇందిరమ్మ విగ్రహం వద్ద తనను నేను నిలిపి ఒక చిత్రం రచించడం అవసరం అనిపించింది. దాంతో ఈ చలన చిత్రానికి భూమిక 'ఆ 1975 సంవత్సరం' అనే నేను నమ్మడం, ఆ మాటా తనతో పంచుకోవడం, అట్లా అన్నప్పుడు ప్రస్తుతం ఇందిర కటింగ్ తో ఉన్న సత్యవతి గారు చిన్నగా నవ్వుకోవడం, నవ్వి 'అవునా' అని తల పంకించడం ఒక చిత్రం. తీసాను దాన్ని. ఇట్లా తన కథను నేను చెప్పడం గమ్మత్తుగా ఉందే అనుకోవడం, ఇదీ మా ఇద్దరి మధ్య నడిచిన ఒక తెలియని ఆవిష్కరణ - జీవన'చాయ్'.

అయితే ఇందిరాపార్కు ఒక ప్రతీక. అది తను పుట్టి పెరిగిన సీతారామాపురం వంటిదే. ఒక బూమికనే!

అక్కడ తాను మొగలిపూల పొదను చూపించారు. తాటివనాలనూ చూపించారు. మాంజా బారిన పడి మరణం అంచున వేలాడిన ఒక కొంగ, మరో గబ్బిలం గురించీ చెప్పారు. తాను వాటిని రక్షించిన విధానాన్ని, ఆ వాతావరణాన్ని, అక్కడ అలా ఆ ఉదయం ఆ చెట్ల నడుమ పంచుకున్నప్పుడు తాను మహిళల రక్షణ గురించి మాత్రమే తపించే స్నేహశీలి అనిపించలేదు. ఒక మమత అనిపించింది, ఆమె గురించిన ఒక ఎరుక తెలియ వచ్చింది. తను తీగల గురించి, ఛీమల పొట్లాల గురించీ చెబుతున్నప్పుడు సుతారంగా అల్లుకునే విధానం అర్థమైంది. తనను తాను దాపెట్టుకునే దాగే సౌందర్యం కాన వచ్చింది. తనకు ఇందిరాపార్కు అన్నది తన జీవావరణ వ్యవస్థలో ఒక భాగం అని, అసలు తానే భూమిక అని, మిగతావన్నీ కేవలం ఆశ్రయాలే అనీ అర్థమైంది. అసలు తన జీవితమే చలన చిత్రం అని, తాను చూపిస్తున్నవి తానూ వేరు వేరు కాదనీ అర్థమైంది. ఒక చిత్రం చలన చిత్రం కావడం అంటే ఇదే.

తాను అనుభవం, అనుభూతి. పంచుకుంటారు కూడా. అట్లా, ఎక్కడుంటే అక్కడ చప్పున తాను ఒక వేరును చూపుతారు. ఒక దారు వలయాన్ని చూపుతారు. అటువంటి మనిషే స్వయానా క్షేత్రం తప్పా మరొక క్షేత్రంలో తనను వెతకడం వృధా ప్రయాస అనీ అనిపించింది.

అక్కడి నుంచి తర్వాత వారి ఇంటికి వెళ్లి చాయ్ తాగడం, భూమిక కార్యాలయానికి వెళ్లి తన పుస్తకాలు తీసుకోవడం, అటు పిమ్మట నేను తీసిన చిత్రాలను కొన్నింటిని ఎంపిక చేసుకుని ఈ చలన చిత్రాన్ని రచించడం అంతానూ ఒక షేరింగ్. ఒకరి చాయలో సేద తీరడం. స్నేహితం. నాలుగు దశాబ్దాల చలన సంగీతానికి సంక్షిప్త అనువాదం.

+++

ఇట్లా సత్యవతి గారి కథనం ఒక చలన చిత్రం. అందులో సీతారామపురం నుంచి ఇందిరాపార్కు దాకా జరిగిన అనేక దృశ్యాదృశ్యాల సమాహారం చలనం అంతానూ ఒకే చిత్రం. అదే ఒక భూమిక.

+++

అయితే ఏవీ కల్పన కాదు. ఏవీ మరచిపోని విషయాలే.'వాడిపోని మాటలు'. అవును. ఆపేరుతో తాను రాసిన భూమిక సంపాదకీయాలు చదివితే, గడిచిన దశాబ్దాలలో విరిసిన ఘట్టాలెన్నో మళ్లీ ముందర ఉద్విగ్నంగా పరుచుకుని వర్తమానాన్ని ఉత్తేజితం చేస్తాయ్. చలన చిత్రం అన్నాను కదా. అందుకే. అందులో అందరి జీవితాలూ తెరుచు కుంటై!

'తుపాకీ మొనపై వెన్నెల' పేరుతో తెచ్చిన తన యాత్రానుభవాలు ఆమెలోని సాహసిని, పరిమితులు దాటి విహరించే స్వేఛ్చ పరిచయం చేస్తాయి. అదొక చిత్రం.

ఇక తన తొలి కథల సంపుటి 'ఆమె కల' తెరిస్తే, అందులో పక్షే ఉంటుంది. బోనులో ఉన్న పక్షి -బొనులొంచి బయట పడే పక్షి. అన్నీ ఉంటై. ' చెట్టు మీద పిట్టల్లే తనని పెంచిన అమ్మా నాన్నా -తనకు భూమికను ఇచ్చిన ఇరుగు పొరుగు - కార్యక్షేత్రం, మానవీయత -అన్ని కలగలసిన ఒక పెద్దబడి వంటి పాఠశాలలోకి ఆ పక్షులే మనల్ని మనల్ని తీసుకెళతాయి. అక్కడ విశ్వవిద్యాలయమూ ఉందని తెలిసి ఆశ్చర్యపోవడం మన వంతు. అవును మరి. అన్ని జీవావరణాలు కలిసిన స్త్రీ మూర్తి, వ్యక్తిత్వ, కొండవీటి సత్యవతి గారు.ఆవిడ స్వయానా రెక్కలున్న పక్షి. పిల్లల కోడి. అల్లుకునే స్నేహలత.

అన్నిటికీ మించి, తాను త్వరలో అచ్చుకు ఇవ్వబోతున్న పుస్తకం - 'ఆనందార్ణవం'. అది ఒక్కటి చాలు, మొత్తం తన చిత్రాన్ని లేదా చలన చిత్రాన్ని సంతోష ద్వీపాల సమాహారం అని రుజువు చేయడానికి. ఇందులో సంతోషం అంటే ఏమిటో తను అనుభవించి పలువరించిన విదానం చూస్తే, తాను గొప్ప రచయిత్రగా కంటే అద్భుతమైన మనిషిగా జీవించడానికి పొందిన వరం ఏమిటో అదెట్లా తనని సామాన్యీకరించిందో అవగతమై ఎదురీత, ఘర్షణ కన్నా 'జీవితేచ్ఛ' అన్నది తనని ఎంత నిశతం చేసిందో తనని అంత ఆనందమైన మనిషినీ చేసిందనిపిస్తుంది. ఒక రకంగా మ్యూజింగ్స్ వలే అనిపించే ఈ పుస్తకం ఆమెను సున్నితమైన మనస్కురాలిగా, ఇన్నేళ్లూ నిరంతర కార్యాచరణలో ఉండి కూడా యాంత్రికం కాని తన జీవధారుడ్యాన్ని ఆవిష్కరిస్తుంది.

ఇక తన ఫేస్ బుక్ 'టైమ్ లైన్'. అక్కడ గనుక తనని చూస్తే, తాను ఎంత స్నేహశీలో మరెంతటి కార్యకర్తో ప్రతి పోస్టూ చెబుతుంది. కార్యాచరణ కోసం తను కాదు. తన కోసమే కార్యం అన్నంత ఇదిగా తాను ఇన్వాల్వ్ అయి ఇష్టంగా, ప్రేమతో నిమగ్నమయ్యే కార్యాచరణ మనల్ని ముగ్దులను చేస్తుంది.
తెలుగునాట ఇంత హాయిగా వ్యక్తమయ్యే 'జీవని' ఒకరు మనకు అరుదుగా కనిపిస్తారు. వారితో గడిపిన బతికిన క్షణాలకు ఆనందం. సంతోషం. ధన్యవాదాలు.

+++

చివరగా, తొలిగా చెప్పవలసిన మాటలు.
అవును. చిత్రమే.

చిత్రం ఏమిటంటే సత్యవతి గారు అద్బుతమైన మనిషి గా ఆవిష్కారం అవుతారు, ప్రతి రచనలో. బహుశా అందుకే తాను పెద్ద రచయితగా పేరు పొందలేదు. అది నిజంగా అదృష్టం!

అలాగే, తాను గొప్ప యాక్టివిస్ట్ గానూ పేరు పొందలేదు. లెఫ్ట్ బ్యాక్ గ్రౌండ్ నించి తను రాకపోవడం తనకు కలిసి వచ్చిన మరో అదృష్టం! లేకపోతే తను జీవితం ఒక సంతోష సాగరం కాకుండా, పోరాట సారం మాత్రమె అయ్యేది. అదొక అదృష్టం.

అలాగే, తన జీవితం ఒక చిత్రం కాలేదు. అది చలన చిత్రం అయింది.
దాన్ని ఎవరూ ఫ్రీజ్ చేయలేరు. అది అన్నిటికన్నా ముక్యం.

ఈవెన్ స్త్రీ వాది గా తాను పని చేస్తున్నప్పటికీ, తనలోని మనిషి, మానవత ముక్యం గా ప్రవర్తించడమే తన స్త్రీ లక్షణం అవడం మా అదృష్టం. లేకపోతే తాను ఏమర్జ్ అయ్యేవారు కాదు, ఇందిర అయ్యే వారు గాని సత్యవతి గారు అయ్యేవారు కాదు.

థాంక్స్ ప్లీజ్.

మీ స్నేహపూర్వక జీవనజీవన'చాయ్'కి ,
మీదు మిక్కిలి మీది అయిన 'భూమిక''కి,

happy friendship day wishesతో.

00.27
02.05.2015

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు